नेपालको कानून दैवले जानुन जस्तै भएको छ । नेपालका नियमनकारी निकायहरु भन्दा अब चाहि फरक पर्दैन । नेपालको जीवन बीमा र निजीवन बीमा कम्पनीहरुको नियमनकारी निकाय बीमा समितिको निर्देशिकालाई छल्दै चोरबाटो प्रयोग गर्दै दर्जनौ बीमा कम्पनीहरुले सीइओ नियुक्त गरेका छन् भन्दा अब चाहि फरक पर्दैन । बीमा समितिका अध्यक्ष सूर्य प्रसाद सिलवालज्यू हेक्का होस् । छानवीन होस् र कारवाही पनि तत्कालै होस् ।
बीमा बजारमा बीमा सम्बन्धी दक्ष जनशक्तिको अभाव कायमै रहँदा कम्पनीहरुबीच कर्मचारी तानातानको अवस्थासमेत सिर्जना भयो । नयाँ कम्पनीहरूले पनि अनुभवी कर्मचारी नै खोज्न लागि परेका छन् भन्दा अब फरक पर्दैन । नयाँ बीमा कम्पनीले पुराना बीमा कम्पनीमा राम्रो काम गरेका र अनुभवी कर्मचारीलाई आफ्नो कम्पनीमा ल्याउन प्रयत्न गरे । पुराना कर्मचारी आएमा सहज हुने भएपछि कर्मचारी तान्ने प्रवृत्ति बढ्दै गएको भेटिएको छ ।
‘जहाँ राम्रो काम गर्ने वातावरण हुन्छ, जसले स्वतन्त्ररुपमा काम गर्न दिने वातावरण मिलाइ दिन्छ, यस्तो अवस्थामा मुभ हुनैपर्छ । तर विदेशी मुलुकमा पनि यस्तो अश्यास छ । कोही पनि लामो समयसम्म एउटै कम्पनीमा बस्दैन भन्दा फरक पर्दैन । कुलिङ पिरियडको व्यवस्था छल्न गरेर तल्लो तहमा जानु आफ्नो इज्जत तल पार्नु हो । भन्दा फरक पर्दैन । राष्ट्र बैंकले सीइओको कुलिङ पिरियड सम्बन्धी ल्याएको व्यवस्थालाई बीमा समितिले फलो गर्यो ।
कर्मचारी एक कम्पनीबाट अर्को कम्पनीमा जाने प्रक्रिया सामान्य प्रक्रिया हो । जुन प्रक्रिया निजी कम्पनीमा स्वाभाविक नै मानिन्छ । तर, अवसर पाउँदा एक तह घटुवा भएर जानु चाहि के हो ? कुनै एक कम्पनीबाट अर्को कम्पनीमा जागिरका लागि जाने प्रवृत्तिलाई स्वाभाविक मान्नै पर्दछ । ‘जहाँ राम्रो काम गर्ने वातावरण हुन्छ, जसले स्वतन्त्ररुपमा काम गर्न दिने वातावरण मिलाइ दिन्छ, यस्तो अवस्थामा मुभ हुनैपर्छ । तर विदेशी मुलुकमा पनि यस्तो अश्यास छ । कोही पनि लामो समयसम्म एउटै कम्पनीमा बस्दैन भन्दा फरक पर्दैन । कुलिङ पिरियडको व्यवस्था छल्न गरेर तल्लो तहमा जानु आफ्नो इज्जत तल पार्नु हो । भन्दा फरक पर्दैन । राष्ट्र बैंकले सीइओको कुलिङ पिरियड सम्बन्धी ल्याएको व्यवस्थालाई बीमा समितिले फलो गर्यो ।
तर, अर्को कम्पनीको सीइओ बन्नकै लागि आफूले काम गरिरहेको कम्पनी छोडेर अर्को कम्पनीमा तल्लो पदमा जानुलाई भने स्वभाविकरुपमा लिनु कठिन मानिन्छ र ‘सीइओ भएको मान्छे डिसीइओमा जानुले आफ्नो इज्जतलाई तल पार्छ कि,’ उनले भने, ‘कुलिङ पिरियडको अवधिभरी घरमै बसेर पछि म आउँछु भनेर कुलिङ पिरियड पछि नियुक्ति लिनु राम्रो होला तर, यो अझै लागु भएको छैन ।
अब कथा हेरौं ।
रिलायन्स लाइफका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत प्रविणरमण पराजुली पुस १२ गते ४ वर्षे कार्यकाल सकाएर रिलायन्सबाट विदा भए । पराजुली रिलायन्स लाइफ इन्स्योरेन्स स्थापना भएपछि संस्थापक सीइओ बनेका थिए । रिलायन्समा अझै एक कार्यकाल सीइओ बन्न पाउने व्यवस्था भएता पनि उनी बाहिरिए । पराजुली बाहिरिएपछि रिलायन्सले कामु प्रमुख कार्यकारी अधिकृतमा कम्पनीका नायब प्रमुख कार्यकारी अधिकृत निराजन कँडेल नियुक्त भए । कम्पनीले अर्को व्यवस्था नभएसम्मका लागि भन्दै कँडेललाई कामु सीइओको जिम्मेवारी दियो ।
प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सले श्रवणलाई कात्तिक ४ गतेदेखि इन्स्योरेन्सको कार्यवाहक सीईओको जिम्मेवारी दियो । बिके महर्जनले कार्यकाल नसकिँदै राजीनामा दिएपछि प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सको सीइओमा रावल नियुक्त भए । कम्पनी सञ्चालक समितिको पुष २० गते बसेको बैठकले रावललाई सिइओ नियुक्त गर्यो । यसबाट प्रस्ट हुन्छ की बीमा समिति कहाँ छ भनेर । गुराँस लाइफ इन्स्योरेन्समा विपिन कुमार लाल नियुक्त भए । कम्पनीका सीइओ नारायण कुमार भटट्राईले कार्यकाल सकिनु अगावै राजीनामा दिएका थिए ।
रिलायन्स लाइफको कम्पनी सञ्चालक समितिको पुस १४ गते बसेको बैठकले राकेश पोखरेललाई सिइओ नियुक्त छनौट गरी सिफारिस गर्यो । माघ १३ गतेदेखि लागू हुने गरी पोखरेललाई सिइओ पदमा नियुक्त गरियो । पोखरेललाई सिइओ नियुक्त गर्न बीमा समितिले माघ ७ गते स्वीकृती दियो । पुष १२ गते रिलायन्स लाइफबाट बाहिरिएका पराजुली माघ २५ गते नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्समा वरिष्ठ डेपुटी सीइओमा नियुक्त भए । नियामक निकाय बीमा समितिद्धारा जारी बीमकको संस्थागत शुसासन सम्बन्धी निर्देशिका अनुसार पराजुली ६ महिनासम्म अर्को बीमा कम्पनीमा सीइओ बन्न पाउने छैनन् । तर, सीइओ बन्न नपाए पनि पराजुली वरिष्ठ डेपुटी सीइओ बनेर नेपाल लाइफ भित्रिए । भन्दा फरक पर्दैन । बीमा समितिका अध्यक्षज्यू हेक्का होस् ।
प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत बिके महर्जनले कार्यकाल सकिन २ महिना बाँकी छँदै गत असोजमा पदबाट राजिनामा दिए । उनले कात्तिक १ गतेदेखि लागू हुनेगरी राजिनामा दिएका थिए । प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सको सञ्चालक समितिले कार्तिक ५ गतेदेखि लागु हुने गरी उनको राजिनामा स्वीकृत गर्यो । प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सले आफ्नो राजीनामा स्वीकृत गरेपछि महर्जन कात्तिक ७ गते नै नेपाल इन्स्योरेन्समा प्रवेश भए । राजीनामा स्वीकृत भएको भोलिपल्ट नै नेपाल इन्स्योरेन्सले महर्जनलाई कामु सीइओको जिम्मेवारी दियो । यसबाटै प्रस्ट हुन्छ बीमा समितिको निर्देशनको धज्जी उडाएका छन् भनेर अध्यक्षज्यू हेक्का होस् ।
सगरमाथा इन्स्योरेन्सका डेपुटी सीइओ श्रवण कुमार रावलले पदबाट राजीनामा दिए ।प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सले श्रवणलाई कात्तिक ४ गतेदेखि इन्स्योरेन्सको कार्यवाहक सीईओको जिम्मेवारी दियो । बिके महर्जनले कार्यकाल नसकिँदै राजीनामा दिएपछि प्रुडेन्सियल इन्स्योरेन्सको सीइओमा रावल नियुक्त भए । कम्पनी सञ्चालक समितिको पुष २० गते बसेको बैठकले रावललाई सिइओ नियुक्त गर्यो । यसबाट प्रस्ट हुन्छ की बीमा समिति कहाँ छ भनेर । गुराँस लाइफ इन्स्योरेन्समा विपिन कुमार लाल नियुक्त भए । कम्पनीका सीइओ नारायण कुमार भटट्राईले कार्यकाल सकिनु अगावै राजीनामा दिएका थिए ।
कम्पनीहरुले एक तह घटाएर ६ महिनाको कुलिङ पिरियड सकिएपछि भने प्रमुख कार्यकारी अधिकृतमा नियुक्त दिने प्रवृत्तिलाई रोक्न नसकेको समितिका अध्यक्ष सूर्य प्रसाद सिलवालको नालायकीपन हो भन्दा फरक पर्दैन । बीमा समितिद्धारा जारी बीमकको संस्थागत शुसासन सम्बन्धी निर्देशिका अनुसार एउटा कम्पनीबाट राजिनामा दिएको ६ महिनाभित्र अर्को कम्पनीको सीइओ बन्न नपाउने व्यवस्था छ ।
सीइओ भट्टराईले व्यक्तिगत कारण देखाई असोज १९ गते पदबाट राजीनामा दिए । उनको राजीनामा कात्तिक १ गतेदेखि लागू हुनेगरी सञ्चालक समितिले स्वीकृत गर्यो । सिद्धार्थ इन्स्योरेन्सका सीइओ विरेन्द्र वैद्धवारको कार्यकाल दोहोरियो । कुनै एक कम्पनीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत तत्काल अर्को कम्पनीमा सोही पदमा नियुक्त गर्न नपाउने व्यवस्था रहेको र सो व्यवस्था सीइओको लागि मात्रै लागू हुने समितिको तर्क छ । तर, यो गलत व्यवस्था हो भन्दा फरक पर्दैन । हेक्का हासे ।
सीइओ पदका लागि मात्रै कुलिङ पिरियड लागू हुने बीमा समितिको निर्देशनमै देखिन्छ । तर, कम्पनीहरुले एक तह घटाएर ६ महिनाको कुलिङ पिरियड सकिएपछि भने प्रमुख कार्यकारी अधिकृतमा नियुक्त दिने प्रवृत्तिलाई रोक्न नसकेको समितिका अध्यक्ष सूर्य प्रसाद सिलवालको नालायकीपन हो भन्दा फरक पर्दैन । बीमा समितिद्धारा जारी बीमकको संस्थागत शुसासन सम्बन्धी निर्देशिका अनुसार एउटा कम्पनीबाट राजिनामा दिएको ६ महिनाभित्र अर्को कम्पनीको सीइओ बन्न नपाउने व्यवस्था छ । कम्पनीहरुले उक्त व्यवस्थाको दुरुपयोग गर्दै तल्लो तहमा नियुक्त गर्ने र कुलिङ पिरियड सकिएपछि प्रमुख कार्यकारी अधिकृतमा नियुक्त गर्ने रणनीति अपनाउँदै आएका छन् ।
