नेपालका नयाँ ५ वटा जीवन बीमा कम्पनीहरुले सर्वसाधारण जनतामा जारी गरिने आईपीओ निकट भविष्यमा आउँदै छन् । भन्दा अब चाहि फरक पर्दैन । सिटिजन लाईफ इन्स्योरेन्स, आईएमई लाईफ इन्स्योरेन्स, सनलाईफ इन्स्योरेन्स, महालक्ष्मी लाईफ इन्स्योेरेन्स र रिलायबल लाइफ इन्स्योरेन्स कम्पनीको ३ करोड १५ लाख कित्ता साधारण शेयर आउँदैछ भन्दा अब चाहि फरक नपर्ला । लामो प्रतिक्षा पछि यी ५ वटा जीवन बीमा कम्पनीहरुको साधारण शेयर बजारमा आउन लागेको हो भन्दा फरक पर्दैन । नेपालमा संचालनमा रहेका १९ जीवन बीमा कम्पनीमध्ये १२ जीवन बीमा कम्पनीले सेयर जारी गरेर कारोबारसमेत भइसकेका छन् । रिलायबल नेपाल लाइफ, आइएमई लाइफ, सन नेपाल लाइफ, सिटिजन लाइफ र महालक्ष्मी लाइफ प्राथमिक सेयर निष्कासन प्रक्रियामा छन् । यी मध्ये रिलायबल, सन नेपाल र सिटिजन लाइफले भने प्रिमियम मूल्यमा सेयर जारी गर्ने प्रक्रिया अघि बढाएको भेटिएको छ ।
सेयर लगानीकर्ता माझ लघुवित्तपछि जीवन बीमा कम्पनीको सेयर लोकप्रिय छ । ’विद्यमान कानुन र इन्स्योरेन्सहरुको वित्तीय मूल्यांकन बमोजिम बीमा समितिले प्रिमियम मूल्य थप गर्न अनुमति दिने परम्परा छ भन्दा फरक पर्दैन । तथ्यांकले समर्थन गरेका इन्स्योरेन्सलाई प्रिमियम मूल्य लिन अनुमति दिइएको बीमा समितिले दिने गर्दछ । २१२ रुपैयाँको प्रिमियम मूल्यमा आइपीओ जारी गर्न रिलायबलले नेपाल धितोपत्र बोर्डबाट स्वीकृत माग गरेको भेटिएको छ । यो कम्पनीको सेयर निष्काशन प्रक्रिया बोर्डमा होल्ड भएको छ भने सन लाईफ नेपाल र सिटिजन लाइफले पनि साधारणसभाबाट सेयर निष्काशन गर्ने प्रस्ताव पास गरिसकेका छन् । सन लाईफ नेपालले ६० लाख कित्ता र सिटिजन लाइफले ७५ लाख कित्ता आइपीओ निष्कासन गर्दैछन् भन्दा अब फरक पर्दैन ।
धितोपत्र दर्ता तथा निष्कासन नियमावली २०७३ अनुसार प्रिमियममा सेयर निष्कासन गर्ने संस्था पछिल्लो तीन आर्थिक वर्षसम्म लगातार नाफामा हुनुपर्ने व्यवस्था छ । यस्तै, संस्थाको प्रति सेयर चुक्ता पुँजीभन्दा प्रति सेयर नेटवर्थ बढी हुनुपर्ने, साधारणसभाबाट पारित हुनुपर्ने, औसत वा सो भन्दा माथिल्लो क्रेडिट रेटिङ ग्रेड प्राप्त हुनुपर्ने लगायतका व्यवस्था पनि छन् भन्दा फरक पर्दैन । यस अतिरिक्त संस्थाले प्रिमियम मूल्य निर्धारण गर्दा अपनाइएको विधि, औचित्य र औचित्यलाई पुष्टि गर्ने गरी संगठित संस्थाभन्दा बाहिरका विज्ञ वा विज्ञ संस्थाबाट प्रमाणित धितोपत्र मूल्यांकन प्रतिवेदन पनि पेस गर्नुपर्ने देखिन्छ । हेक्का होस् ।
नेपाल धितोपत्र बोर्डको पाइपलाइनमा रहेको आइएमई लाइफ इन्स्योरेन्सले भने फेस भ्यालुमै ६० लाख कित्ता आइपीओ निष्कासनका लागि निवेदन पेस गरेको छ । महालक्ष्मी लाइफ इन्स्योरेन्सले पनि वार्षिक साधारणसभाबाट स्वीकृत भएको जारी पुँजी दुई अर्बको ३० प्रतिशतले हुन आउने ६० करोड रुपैयाँ बराबरको आइपीओ निष्कासन गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढाएको भेटिएको छ । व्यावसायिक पक्षमा पनि सबै कम्पनी सबल नै देखिएका छन् । चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्मको वित्तीय विवरण प्रकाशित गरिसकेका यी पाँच जीवन बीमा कम्पनी वित्तीय सूचकांकमा एक अर्कालाई टक्कर दिने क्षमता राख्छन् । कान्छो मानिने महालक्ष्मी लाइफ इन्स्योरेन्सको व्यवसाय भने अन्यको तुलनामा अत्यन्तै कमजोर निरिह देखिएको छ । भन्दा फरक पर्दैन ।
चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा सर्वाधिक नाफा रिलायबल नेपाल लाइफले कमाएको छ । इन्स्योरेन्सले १८ करोड ५ लाख रुपैयाँ खुद नाफा आर्जन गरेको हो । सोही अवधिमा सिटिजन लाइफले ११ करोड २ लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाउँदा सन नेपालको ८ करोड २ लाख रुपैयाँ मुनाफा गरेको हो । आइएमई लाइफले पनि ७ करोड ७९ लाख रुपैयाँ कमाएको देखिन्छ । महालक्ष्मी लाइफको खुद नाफा भने अन्य चारको तुलनामा सर्वाधिक कम मात्रै होइन डरलाग्दो अवस्थाको हो भन्दा फरक पर्दैन । यस कम्पनीले चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा ५ करोड ३० लाख रुपैयाँ खुद नाफा आर्जन गरेको देखिन्छ । हेक्का होस् । गत आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससँग तुलना गर्दा भने अधिकांशको खुद नाफा सामान्य बढ्दा सन नेपाल लाइफ ४४.२३ प्रतिशतको सर्वाधिक वृद्धि दर कायम गर्न सफल भएको कम्पनी मानिन्छ ।
नाफासँग संलग्न व्यापार विस्तार पनि हुन्छ । यी पाँच जीवन बीमामध्ये सर्वाधिक खुद बीमा शुल्क संकलन गर्न अब्बल सिटिजन लाइफ हो । चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा इन्स्योरेन्सले २ अर्ब ४२ करोड रुपैयाँ खुद बीमा शुल्क आर्जन गरेको छ । गत आर्थिक वर्षको तुलनामा खुद बीमा शुल्क ७६.४९ प्रतिशत बढेको छ । अन्यको तुलनामा सर्वाधिक वृद्धिदर सिटिजन लाइफ इन्स्योरेन्सले नै कायम गरेको छ भन्दा फरक पर्दैन ।
खुद बीमा शुल्क संकलनको दौडमा सिटिजन लाइफलाई पछ्याउने रिलायबल नेपाल लाइफ र आइएमई लाइफ हुन् । चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासमा रिलायबल नेपाल लाइफले १ अर्ब ९२ करोड रुपैयाँ र आइएमई लाइफले १ अर्ब ५९ करोड रुपैयाँ खुद बीमा शुल्क कमाए । सन नेपालले पनि समीक्षा अवधिमा १ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ खुद बीमा शुल्क आर्जन गर्दा महालक्ष्मी लाइफको खुद बीमा शुल्क संकलन सबैभन्दा कम ६७ करोड ९१ लाख रुपैयाँ देखिन्छ । सधैं नयाँ कम्पनी खोल्दै आफन्ता भर्ना गर्न माहिर सीइओ रमेश कुमार भट्टराईको नेतृत्वले हावा खाएको सन्देश यो वित्तिय विवरणबाटै प्रस्ट भएको छ भन्दा फरक पर्दैन । हेक्का होस् ।
सञ्चालनपछि चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा सर्वाधिक बीमा लेख सख्या रिलायबल नेपाल लाइफको छ । यो अवधिसम्ममा इन्स्योरेन्सले ४६ लाख ९४ हजार ४७३ वटा बीमा लेख बिक्री गरिसकेको भेटिएको छ । सोही अवधिमा सन नेपाल लाइफले ४ लाख ५ हजार ६४ वटा, सिटिजन लाइफले २१ लाख २१ हजार ६९२ वटा, आइएमई लाइफले २ लाख १५ हजार ५५० वटा र महालक्ष्मी लाइफले ३३ हजार ४६८ वटा बीमालेख बिकी गरेका छन् । बीमा लेखको सख्या गत आर्थिक वर्षको तुलनामा सर्वाधिक वृद्धि गर्ने सन नेपाल लाइफ हो । इन्स्योरेन्सको बीमा लेखको सङ्ख्या ४९१.७४ प्रतिशत बढेको देखिन्छ ।
जीवन बीमा कोषको आकार हेर्दा पनि सिटिजन लाइफको सर्वाधिक देखिन्छ । गत आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासको तुलनामा १०३.७९ प्रतिशत वृद्धि भएको इन्स्योरेन्सको जीवन बीमा कोषमा ४ अर्ब ८८ करोड रुपैयाँ सञ्चित छ । यसलाई बीमा बजारको चमत्कार नै मान्न सकिन्छ ।
चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा आइएमई लाइफको जीवन बीमा कोषको आकार ३ अर्ब ८७ करोड रुपैयाँ छ । सोही अवधिमा रिलायबल नेपाल लाइफको जीवन बीमा कोषमा ३ अर्ब ६१ करोड रुपैयाँ सञ्चित हुँदा सन नेपाल लाइफको बीमा कोषमा ३ अर्ब ६ करोड रुपैयाँ छ । महालक्ष्मी लाइफको जीवन बीमा कोषको आकार भने सबै भन्दा सानो देखिन्छ । कम्पनीको जीवन बीमा कोषमा १ अर्ब ७३ करोड रुपैयाँ सञ्चित छ । यो कस्तो कम्पनी हो खोजीको विषय बनेको छ हेक्का होस् ।
हालसम्म चुक्ता पुँजीमा पनि सिटिजन लाइफ नै अघि देखिन्छ । सिटिजनको चुक्ता पुँजी १ अर्ब ७५ करोड रुपैयाँ छ । बाँकी चारवटैको चुक्ता पुँजी समान १ अर्ब ४० करोड रुपैयाँ छ । यो कम्पनीको लागि लोभ लाग्दो प्रगति हो भन्दा फरक पर्दैन । सचेत भया ।
