पाँच वटा जीवन बीमा कम्पनीले सर्वसाधरणमा सेयर जारी गर्ने तयारीमा छन्। संचालनमा रहेका १९ जीवन बीमा कम्पनीमध्ये १२ वटाले सेयर जारी गरेर कारोबारसमेत भइसकेको छ।

रिलायबल नेपाल लाइफ, आइएमई लाइफ, सन नेपाल लाइफ, सिटिजन लाइफ र महालक्ष्मी लाइफ प्राथमिक सेयर निष्कासन प्रक्रियामा छन्। यी मध्ये रिलायबल, सन नेपाल र सिटिजन लाइफले भने प्रिमियम मूल्यमा  सेयर जारी गर्ने प्रक्रिया अघि बढाएका छन्। पाँच कम्पनीहरूले ३ करोड १५ लाख कित्ता प्राथमिक सेयर निष्कासन हुनेछ।

सेयर लगानीकर्ता माझ लघुवित्तपछि जीवन बीमा कम्पनीको सेयर लोकप्रिय छ। ‘विद्यमान कानुन र इन्स्योरेन्सहरुको वित्तीय मूल्यांकन बमोजिम बीमा समितिले प्रिमियम मूल्य थप गर्न अनुमति दिएको छ,’ बीमा समितिका अध्यक्ष सूर्यप्रसाद सिलवालले बिजमाण्डूसँग भने,’तथ्यांकले समर्थन गरेका इन्स्योरेन्सलाई प्रिमियम मूल्य लिन अनुमति दिइएको हो।’     

२१२ रुपैयाँको प्रिमियम मूल्यमा आइपीओ जारी गर्न रिलायबलले धितोपत्र बोर्डबाट स्वीकृत माग गरेको छ। यो कम्पनीको सेयर निष्काशन प्रक्रिया बोर्डमा होल्ड भएको छ भने सन नेपाल र सिटिजन लाइफले पनि साधारणसभाबाट सेयर निष्काशन गर्ने प्रस्ताव पास गरिसकेका छन्। सन नेपालले ६० लाख कित्ता र सिटिजन लाइफले ७५ लाख कित्ता आइपीओ निष्कासन गर्दैछन्।

धितोपत्र दर्ता तथा निष्कासन नियमावली २०७३ अनुसार प्रिमियममा सेयर निष्कासन गर्ने संस्था पछिल्लो तीन आर्थिक वर्षसम्म लगातार नाफामा हुनुपर्ने व्यवस्था छ। यस्तै, संस्थाको प्रति सेयर चुक्ता पुँजीभन्दा प्रति सेयर नेटवर्थ बढी हुनुपर्ने, साधारणसभाबाट पारित हुनुपर्ने, औसत वा सो भन्दा माथिल्लो क्रेडिट रेटिङ ग्रेड प्राप्त हुनुपर्ने लगायतका व्यवस्था पनि छ। 

यस अतिरिक्त संस्थाले प्रिमियम मूल्य निर्धारण गर्दा अपनाइएको विधि, औचित्य र औचित्यलाई पुष्टि गर्ने गरी संगठित संस्थाभन्दा बाहिरका विज्ञ वा विज्ञ संस्थाबाट प्रमाणित धितोपत्र मूल्यांकन प्रतिवेदन पनि पेस गर्नुपर्ने हुन्छ। 

मूल्यांकनपछि आएको सबैभन्दा कम मूल्यलाई आधार मानेर धितोपत्र बोर्डमा प्रिमियम मूल्यमा आइपीओ निष्कासनको निवेदन पेस गरिने सन नेपाल लाइफका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत राजकुमार अर्यालले बिजमाण्डूलाई बताए।

‘हामी बीमा समितिको स्वीकृतिको प्रतिक्षामा छौं। अनुमति आए लगत्तै भ्यालुएसनको प्रक्रिया अघि बढाउने छौं,’ प्रमुख अर्यालले भने, ‘भ्यालुएसनपछि आएको अंकका आधारमा धितोपत्र बोर्डमा आइपीओ निष्कासनको निवेदन दिने तयारी छ।’   

धितोपत्र बोर्डको पाइपलाइनमा रहेको आइएमई लाइफले भने फेस भ्यालुमै ६० लाख कित्ता आइपीओ निष्कासनका लागि निवेदन पेस गरेको छ। महालक्ष्मी लाइफ इन्स्योरेन्सले पनि वार्षिक साधारणसभाबाट स्वीकृत भएको जारी पुँजी दुई अर्बको ३० प्रतिशतले हुन आउने ६० करोड रुपैयाँ बराबरको आइपीओ निष्कासन गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ।

व्यावसायिक पक्षमा पनि सबै कम्पनी सबल नै देखिएका छन्। चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्मको वित्तीय विवरण प्रकाशित गरिसकेका यी पाँच जीवन बीमा कम्पनी वित्तीय सूचकांकमा एक अर्कालाई टक्कर दिने क्षमता राख्छन्। कान्छो मानिने महालक्ष्मी लाइफको व्यवसाय भने अन्यको तुलनामा कमजोर देखिएको छ। यद्यपि इन्स्योरेन्सको वित्तीय सूचकहरू सकारात्मक छन् ।

चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा सर्वाधिक नाफा रिलायबल नेपाल लाइफले कमाएको छ। इन्स्योरेन्सले १८ करोड ५ लाख रुपैयाँ खुद नाफा आर्जन गरेको हो। सोही अवधिमा सिटिजन लाइफले ११ करोड २ लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाउँदा सन नेपालको ८ करोड २ लाख रुपैयाँ मुनाफा गरेको हो। आइएमई लाइफले पनि ७ करोड ७९ लाख रुपैयाँ कमाएको छ। 

महालक्ष्मी लाइफको खुद नाफा भने अन्य चारको तुलनामा सर्वाधिक कम देखिएको छ। इन्स्योरेन्सले चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा ५ करोड ३० लाख रुपैयाँ खुद नाफा आर्जन गरेको हो।

गत आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससँग तुलना गर्दा भने अधिकांशको खुद नाफा सामान्य बढ्दा सन नेपाल लाइफ ४४.२३ प्रतिशतको सर्वाधिक वृद्धि दर कायम गर्न सफल छ।

नाफासँग संलग्न व्यापार विस्तार पनि हुन्छ। यी पाँच जीवन बीमामध्ये सर्वाधिक खुद बीमा शुल्क संकलन गर्न अब्बल सिटिजन लाइफ हो। चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा इन्स्योरेन्सले २ अर्ब ४२ करोड रुपैयाँ खुद बीमा शुल्क आर्जन गरेको छ। गत आर्थिक वर्षको तुलनामा खुद बीमा शुल्क ७६.४९ प्रतिशत बढेको छ। अन्यको तुलनामा सर्वाधिक वृद्धिदर सिटिजन लाइफले नै कायम गरेको छ। 

खुद बीमा शुल्क संकलनको दौडमा सिटिजन लाइफलाई पछ्याउने रिलायबल नेपाल लाइफ र आइएमई लाइफ हुन्। चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासमा रिलायबल नेपाल लाइफले १ अर्ब ९२ करोड रुपैयाँ र आइएमई लाइफले १ अर्ब ५९ करोड रुपैयाँ खुद बीमा शुल्क कमाए। सन नेपालले पनि समीक्षा अवधिमा १ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ खुद बीमा शुल्क आर्जन गर्दा महालक्ष्मी लाइफको खुद बीमा शुल्क संकलन सबैभन्दा कम ६७ करोड ९१ लाख रुपैयाँ रह्यो।

सञ्चालनपछि चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा सर्वाधिक बीमा लेख सङ्ख्या रिलायबल नेपाल लाइफको छ। यो अवधिसम्ममा इन्स्योरेन्सले ४६ लाख ९४ हजार ४७३ वटा बीमा लेख बिक्री गरिसकेको छ। 

सोही अवधिमा सन नेपाल लाइफले ४ लाख ५ हजार ६४ वटा, सिटिजन लाइफले २१ लाख २१ हजार ६९२ वटा, आइएमई लाइफले २ लाख १५ हजार ५५० वटा र महालक्ष्मी लाइफले ३३ हजार ४६८ वटा बीमालेख बिकी गरेका छन्। बीमा लेखको सङ्ख्या गत आर्थिक वर्षको तुलनामा सर्वाधिक वृद्धि गर्ने सन नेपाल लाइफ हो। इन्स्योरेन्सको बीमा लेखको सङ्ख्या ४९१.७४ प्रतिशत बढेको छ। 

जीवन बीमा कोषको आकार हेर्दा पनि सिटिजन लाइफको सर्वाधिक देखिन्छ। गत आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासको तुलनामा १०३.७९ प्रतिशत वृद्धि भएको इन्स्योरेन्सको जीवन बीमा कोषमा ४ अर्ब ८८ करोड रुपैयाँ सञ्चित छ।    

चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म आइपुग्दा आइएमई लाइफको जीवन बीमा कोषको आकार ३ अर्ब ८७ करोड रुपैयाँ छ। सोही अवधिमा रिलायबल नेपाल लाइफको जीवन बीमा कोषमा ३ अर्ब ६१ करोड रुपैयाँ सञ्चित हुँदा सन नेपाल लाइफको बीमा कोषमा ३ अर्ब ६ करोड रुपैयाँ छ। महालक्ष्मी लाइफको जीवन बीमा कोषको आकार भने सबै भन्दा सानो देखिन्छ। कम्पनीको जीवन बीमा कोषमा १ अर्ब ७३ करोड रुपैयाँ सञ्चित छ। 

हालसम्म चुक्ता पुँजीमा पनि सिटिजन लाइफ नै अघि देखिन्छ। सिटिजनको चुक्ता पुँजी १ अर्ब ७५ करोड रुपैयाँ छ। बाँकी चारवटैको चुक्ता पुँजी समान १ अर्ब ४० करोड रुपैयाँ छ।             

नेपाल बंगलादेश (एनबि) बैंकको प्रमुख सेयरधनी ढाकाको आइएफआइसी बैंकले आफ्नो सेयर बिक्री गर्न लागेको विवरण सार्वजनिक गरेको छ।

आइएफआइसीले सारिका चौधरीलाई आफ्नो ४०.८९ प्रतिशत सेयर ६ अर्ब १८ करोड ७० लाख ७ हजार ५६८ रुपैयाँमा बिक्री गर्न लागेको जनाएको छ।

आफ्नो वेबसाइटमा सूचना राख्दै आइएफआइसीले राष्ट्र बैंकको स्वीकृतिपछि हस्तान्तरण गरिने भनेको छ। एनबि बैंकलाई ४३ रुपैयाँमा गाभ्नका लागि चौधरी समूहको प्रमुख लगानी रहेको नबिल बैंकले सम्झौता गरिसकेको छ।

आइएफआइसीले सारिका चौधरीलाई सेयर बिक्री गर्न लागेको सूचना जारी गर्नुअघि नै जिल्ला अदालतले ‘तत्काल खरिद बिक्री नगर्नू’ भनेर आदेश जारी गरेको छ। आदेश आएपछि मर्जर सहमति भएको थियो।

यो सेयर खरिदका लागि नेपालको दुगड समूह पनि लागि परेको थियो। उसैले मुद्दा हालेको थियो। मुद्दा किनारा नलाग्दै आइएफआइसीले सेयर खरिदबिक्री सम्झौता भएको भन्दै मूल्य सार्वजनिक गरिदिएको हो।

सारिका उद्यमी विनोद चौधरीकी श्रीमती हुन्। नबिलमा चौधरी समूहको बहुमत सेयर छ।

 महालक्ष्मी विकास बैंकले ५१ रुपैयाँमै खोल्न सकिने महालक्ष्मी बचत वृद्धि खाता संचालनमा ल्याएको छ। बैंकले दैनिक मौज्दातमा ८ दशमलब ५५ प्रतिशत ब्याज गणना गरेर मासिक रुपमा भुक्तानी गर्ने जनाएको छ।

बैंकले यो योजना अनुसार खाता खोलेका ग्राहकले पाँच लाख रुपैयाँको दुर्घटना बीमा समेत गरिएको जनाएको छ।

बैंकले यो खाता अन्तर्गत नि:शुल्क अन्तर शाखा कारोबार, नि:शुल्क मोबाइल बैंकिङ सुविधा, नि:शुल्क अनलाइन बैंकिङ सुविधा, नि:शुल्क भिसा डेविट कार्ड र लकरको वार्षिक शुल्कमा ५० प्रतिशत छुट दिने जनाएको छ।

यो वाहेक नि:शुल्क मेरो सेयर सिआस्वा तथा नि:शुल्क डिम्याट खाताजस्ता आकर्षक सुविधा रहेको बैंकले जनाएको छ।

नेपालको प्रचलित अनलाइन भुक्तानी सेवा प्रदायक खल्ती ले आफ्ना निजी सवारी साधन भएका प्रयोगकर्ताहरुको लागि खल्ती डिजिटल वालेट प्रयोग गरि ब्लुबुक नवीकरण शुल्क तिर्ने सुविधा ल्याएको गरेको छ ।

आफ्नो ब्लुबुकको शुल्क बिना कुनै झन्झट अनलाइन नै बेलैमा तिर्न मिल्ने गरि खल्तीले आफ्नो एप मार्फत यो सेवा प्रदान गर्न शुरु गरेको हो । अहिले बागमती प्रदेशका खल्ती प्रयोगकर्ताहरुले यस सेवाको लाभ उठाउन सक्ने भए तापनि आगामी दिनमा यो सुविधा देशभरि उपलब्ध गराइने जनाएको छ ।

प्रयोगकर्ताहरुले भुक्तानी गर्नु पुर्व सर्वप्रथम आफ्नो सवारीको सम्पूर्ण आवश्यक विवरणहरू अनलाइन भेहिकल रजिष्ट्रेसन सिस्टम (भीआरएस) मा दर्ता गर्नुपर्ने हुन्छ । यो कार्य नागरिक एप या यातायात व्यवस्थापन सूचना प्रणाली (टि यम आइ यस) को वेबसाइट मार्फत सहजै गर्न सकिन्छ । यसरी गरिएको दर्ता नेपाल सरकारद्वारा मान्यता प्राप्त हुन्छ ।

एक पटक दर्ता प्रक्रिया पूरा भएपछि प्रयोगकर्ताहरूले अब निम्न चरणहरू प्रयोग गरेर नवीकरण ब्लुबुक गर्न सक्नेछन् ।

मुक्तिनाथ विकास बैंक लि.ले सामाजिक उत्तरदायित्व अन्र्तरगत विभिन्न संध संस्थाहरुलाई सहयोग गर्दै आएको छ । सोही योजना अनुसार बैंकले नेपालगञ्ज स्थित बागेश्वरी मन्दिर गुठी व्यवस्थापन समितिलाई सिसिटिभी क्यामेराहरु लागि सहयोग गरेको छ । 

बैंकले बागेश्वरी मन्दिर गुठी व्यवस्थापन समिति सँगको सहकार्यमा मन्दिरमा ८ थान सिसिटिभी क्यामेराहरु एक कार्यक्रम बीच जडानको शुभारम्भ गरेको छ । यस सहयोगबाट मन्दिर परिसरमा आउने भक्तजनहरुको सुरक्षा र मन्दिरको भौतिक संरचनाहरुको संरक्षण गर्न मद्दत पुग्ने धारणा बैंकले लिएको छ । मुक्तिनाथ विकास बैंकले आफ्नो सामाजिक उत्तरदायित्वलाई आत्मसाथ गर्दै, यस सहयोगबाट सेवा क्षेत्रका नागरिक र व्यक्तिहरुको हितमा काम हुने विश्वास लिएको छ । 

साथै, बैंकले डिजिटल कारोबारलार्ई प्रोत्साहन गर्न यस विकास बैंकको एटीएम कार्ड प्रयोग गरी नेपालभरी रहेको भिजा नेटवर्कमा आवद्ध अन्य जुन सुकै बैंकको एटीएम मेसिनबाट निशुल्क रकम झिक्न सकिने व्यवस्था गरेको छ ।

नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्स कम्पनी लिमिटेडले ‘नेपाल लाइफ आइइन्स्योर जीवन बीमा योजना’ ल्याएको छ।  यस योजनाले न्यून लगानीमा अधिक जोखिम बहन गर्नुको साथै आफूले गरको लगानीको पनि सुनिश्चतता हुने कम्पनीले जनाएको छ । 

कम्पनीका अनुसार लाइफ आइइन्स्योर जीवन बीमा योजना मुनाफामा सरिक नहुने म्यादी जीवन बीमा योजना हो । १८ वर्षदेखि ६० वर्ष उमेर समुहका व्यक्ति यो जीवन योजनामा सामेल हुन सक्नेछन् । न्यूनतम ५ वर्षदेखि अधिकतम २५ वर्र्षसम्मको बीमा अवधि लिन सकिने आइइन्स्योर जीवन बीमामा बीमा समाप्ति अधिकतम उमेर भने ६५ वर्ष कायम गरिएको छ । आफ्नो आम्दामी वा सुविधाका आधारमा वार्षिक, अर्धवार्षिक , त्रैमासिक , मासिक र एकमुष्ठ तरिकाले बीमा शुल्क भुक्तानी गर्न सकिने छ । न्यूनतम बीमाङ्क रकम रू. १,००,०००÷–(एक लाख) देखि अधिकतम बीमाङ्क रकम रू. १०,०००,०००÷–(एक करोड) सम्मको बीमा गर्न सकिने छ । 

उदाहरणको लागि ३० वर्ष उमेरको व्यक्तिले २० वर्षे अवधिको रु. १ करोड बीमाङ्क रकमको नेपाल लाइफ आइइन्स्योर जीवन बीमा योजना लिइ मासिक बीमा शुल्क भुक्तानि तरिका छनोट गर्दा मासिक रु.५,२०६÷– बीमा शुल्क मात्र लाग्ने छ । त्यस्तै ३० वर्ष उमेरको व्यक्तिले २० वर्षे अवधिको रु. १ करोड बीमाङ्क रकमको नेपाल लाइफ आइइन्स्योर जीवन बीमा योजना लिइ वार्षिक बीमा शुल्क भुक्तानि तरिका छनोट गर्दा वार्षिक रु. ५८,३१०÷– बीमा शुल्क मात्र लाग्ने छ । ३० वर्ष उमेरको व्यक्तिले २० वर्षे अवधिको रु. १ करोड बीमाङ्क रकमको नेपाल लाइफ आइइन्स्योर जीवन बीमा योजना लिइ एकमुष्ट बीमा शुल्क भुक्तानी गर्दा रु. ७,३२,१०५÷– बीमा शुल्क मात्र लाग्ने छ । 

कम्पनीका अनुसार बीमा शुल्क तिर्ने तरिका अनुसार छुट वा थप शुल्कको व्यवस्था गरिएको छ । जस अनुसार वार्षिक बीमा शुल्क भुक्तानी तरिका छनौट गर्दा १% छुट, अर्ध वार्षिक बीमा शुल्क भुक्तानी तरिका छनौट गर्दा छैन, त्रैमासिक बीमा शुल्क भुक्तानी तरिका छनौट गर्दा ३ % थप र मासिक बीमा शुल्क भुक्तानी तरिका छनौट गदा ६ % थप शुल्क लाग्नेछ । त्यसैगरी बीमाङ्कको आधारमा समेत छुटको व्यवस्था गरिएको छ । रु. २५,००,००० सम्मको बीमाङ्कमा छुटको व्यवस्था छैन भने रु. २५,००,००० भन्दा माथि बीमाङ्कको बीमा शुल्कमा १% छुटको व्यवस्था गरिएको छ । 

 योजनामा वार्षिक ३ किस्ता बीमाशुल्क भुक्तानी गर्नुको साथै बीमा प्रारम्भ मिति बाट ३ वर्ष पुरा भए पश्चात समर्पण मूल्य प्राप्त गर्न सकिनेछ । तर यस जीवन बीमा योजनामा कर्जा सुविधा उपलब्ध छैन । 

 त्यस्तै १८ वर्षदेखिका बीमितले अतिरिक्त बीमाशुल्क तिरेर बीमाङ्क रकम बराबर अधिकतम रू १,००,००,०००÷–(एक करोड) सम्मको दुर्घटना मृत्यु लाभ  ऐच्छिक सुविधा लिन सक्ने कम्पनीले जनाएको छ । कम्पनीका अनुसार बीमालेख चालु रही बीमा अवधि भुक्तानी पश्चात बीमित जीवित रहेमा बीमितले भुक्तानी गरेको बीमाशुल्क बराबरको  रकम (ऐच्छिक सुविधा लिनेको हकमा ऐच्छिक सुविधा बापत तिरेको रकम बाहेक)  बीमितलाई फिर्ता दिइने छ ।

 बीमालेख चालु भएको एक वर्ष भित्र दुर्घटना बाहेक अन्य जुनसुकै कारणबाट (बीमालेख अन्तर्गत नपर्ने जोखिमहरु बाहेक) बीमितको मृत्यु भएमा बीमीतले भुक्तानी गरेको बीमा शुल्क रकम मात्र फिर्ता दिइने छ । बीमालेख चालु भएको एक वर्ष भित्र दुर्घटनाको कारणबाट (बीमालेख अन्तर्गत नपर्ने जोखिमहरु बाहेक) बीमितको मृत्यु भएमा बीमाङ्क रकम भुक्तानी दिइने छ । बीमालेख चालु भएको एक वर्ष पश्चात बीमा अवधि भित्र जुनसुकै कारणबाट (बीमालेख अन्तर्गत नपर्ने जोखिमहरु बाहेक) बीमितको मृत्यु भएमा बीमाङ्क रकम भुक्तानी दिइने कम्पनीले जनाएको छ ।

कम्पनीका अनुसार यदि दुर्घटना मृत्यु लाभ सुविधा लिएको बीमालेखमा बीमितको दुर्घटनाको कारणबाट मृत्यु भएमा बीमालेखमा उल्लेख भएको बीमाङ्क रकम तथा दुर्घटना मृत्यु लाभ सुविधा बापतकोे बीमाङ्क रकम एकमुष्ट भुक्तानी दिइने छ ।

मंगलवार नेप्सेमा चार कम्पनीको बोनस शेयर सूचिकृत भएको छ । नेपाल इन्भेष्टमेण्ट बैंक,मेरो माइक्रोफाइनान्स लघुवित्त वित्तीय संस्था,महिला लघुवित्त वित्तीय संस्था र सिभिल लघुवित्त वित्तीय संस्थाको बोनस शेयर सुचिकृत भएको हो । 

नेपाल इन्भेष्टमेण्ट बैंकको २ करोड ५ लाख २ हजार ११८ दशमलव २३ कित्ता,मेरो माइक्रो फाइनान्सको २० लाख कित्ता,महिला लघुवित्तको ४ लाख ७५ हजार कित्ता र सिभिल लघुवित्त वित्तीय संस्थाको ४ लाख ६० हजार ३० दशमलव ६२१ कित्ता बोनस शेयर सुचिकृत भएको हो । 

अव यो बोनस शेयर हितग्राही खातामा आएपछि लगानीकर्ताले खरीद विक्री गर्न सक्नेछन् । नेपाल इन्भेष्टमेण्ट बैंकले मंसिर १७ गते सम्पन्न वार्षिक साधारण सभाबाट पारीत १२ दशमलव ६११ प्रतिशत बोनस शेयर सुचिकृत गराएको हो । 

त्यसैगरी मेरो माइक्रोफाइनान्सले मंसिर २४ गते सम्पन्न साधारण सभाबाट पारीत २० प्रतिशत बोनस शेयर ,महिला लघुवित्त वित्तीय संस्थाले मंसिर २२ गते सम्पन्न वार्षिक साधारण सभाबाट पारीत ४७ दशमलव ५ प्रतिशत बोनस शेयर र सिभिल लघुवित्त वित्तीय संस्थाले कात्तिक १८ गते सम्पन्न वार्षिक साधारण सभाबाट पारीत १९ प्रतिशत बोनस शेयर सुचिकृत गराएको हो ।