नेपाल बीमा प्राधिकरणले मेलमिलाप तथा मध्यस्थतासम्बन्धी कार्यविधि- २०८१ लागू गरेको छ।
बीमा ऐन, २०७९ को दफा १७० ले दिएको अधिकार प्रयोग गरी उक्त कार्यविधि लागू गरिएको हो।जसअनुसार कुनै उजुरीमा वा बीमक, बीमित वा बीमाका कुनै पक्षले मेलमिलाप वा मध्यस्थताका माध्यमबाट विवादको निरुपण गर्न प्राधिकरणमा निवेदन दिनुपर्नेछ।
यस्तो निवेदनमा प्राधिकरणको सञ्चालक समितिले वा मेलमिलाप तथा मध्यस्थता समितिमार्फत प्रक्रिया पूरा गरी विवादको निरुपण गराउनु पर्नेछ । यसका लागि मध्यस्थता समिति गठन गरिनेछ। समितिको संयोजकमा प्राधिकरणका अध्यक्ष हुने छन् ।
त्यस्तै समितिको सदस्यहरुमा प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक, कानून तथा नियमन महाशाखा प्रमुख, उजुरी शाखाका प्रमुख र अध्यक्षले तोकेको उजुरी शाखाका एकजना अधिकृत रहने कार्यविधिमा उल्लेख छ ।
प्राधिकरणका अनुसार मध्यस्थता समितिले निम्न प्रकारका विवाद निरुपण गर्न सक्नेछः
१.ऐनको दफा १३ को खण्ड (च) बमोजिम अध्यक्षले बीमक र बीमितबीचको विवादमा मध्यस्थता गर्नको लागि मेलमिलाप तथा मध्यस्थता समितिमा पठाएका विवादहरु,
२. बीमकले बीमालेखमा उल्लिखित अवधिभित्र बीमितलाई बीमा दाबी भुक्तानी नगरेको, दायित्व निर्धारण नगरेको वा बीमितलाई मर्का पर्ने गरी दायित्व निर्धारण गरेको भनी बीमितले प्राधिकरणसमक्ष उजुरी गरेकोमा त्यस्ता विवादमा ऐनको दफा १२८ को उपदफा (३) को खण्ड (क) बमोजिम उजुरवाला र बीमक बीच मिलापत्र गराउनको लागि सञ्चालक समितिले मेलमिलाप तथा मध्यस्थता समितिमा पठाएका विवादहरु,
३.कुनै बीमक वा निजको कुनै सञ्चालक वा पदाधिकारी वा कर्मचारीले वा बीमा मध्यस्थकर्ता वा अन्य बीमा सेवा प्रदायकले कुनै बीमितको हकहितविरुद्ध कुनै कार्य गरी निजलाई हानिनोक्सानी पुर्याएको भनी प्राधिकरणमा उजुरी प्राप्त भएकोमा ऐनको दफा १२९ को उपदफा (४) बमोजिम उजुरीकर्ता र बीमकबीच मिलापत्र गराउन प्राधिकरणले मेलमिलाप तथा मध्यस्थता समितिमा पठाएका विवादहरु,
४. ऐनको दफा १३० बमोजिम इजाजतपत्रप्राप्त बीमकहरुबीचमा वा बीमा मध्यस्थकर्ताहरु बीचमा वा बीमक, मध्यस्थकर्ता वा बीमाका अन्य पक्षहरुका बीचमा कुनै विवाद उत्पन्न भई आपसी समझदारीमा निरुपण हुन नसकेको खण्डमा विवादमा संलग्न पक्षहरुमध्ये कुनै एक पक्षले प्राधिकरणमा मेलमिलाप वा मध्यस्थताको लागि अनुरोध गरेकोमा सञ्चालक समितिले मेलमिलाप वा मध्यस्थताको माध्यमबाट मेलमिलाप तथा मध्यस्थता समितिमार्फत विवाद निरुपणको लागि पठाएका विवादहरु,
५. प्राधिकरणमा दर्ता भएको कुनै उजुरीको सम्बन्धमा सञ्चालक समितिले मेलमिलाप तथा मध्यस्थता समितिमार्फत मेलमिलाप वा मध्यस्थताको माध्यमबाट विवाद निरुपण गर्न उपयुक्त देखेका विवादहरु,
६. प्राधिकरणको उजुरी शाखामा प्राप्त विवादहरुमध्ये मेलमिलाप वा मध्यस्थताको माध्यमबाट विवाद समाधन गर्न सकिने प्रकृतिका विवादहरु ।
