नेपालको जेठो बैंक नेपाल बैंकबाट बैंकिङ करिअर शुरु गरेका कृष्णराज लामिछाने बैंकिङ क्षेत्रमा करिब ३ दर्शकको अनुभव भएका बैंकर मानिन्छन् । महालक्ष्मी विकास बैंकमा सीईओको कार्यभार सम्हालेका लामिछानेले सबै कोणबाट महालक्ष्मी बैंक लिमिटेडलाई नेपालको नम्बर वान विकास बैंकको रुपमा स्थापित गराउने आफ्नो लक्ष्य रहेको बताउछन् ।

महालक्ष्मी फाइनान्स, मालिका विकास, सिद्धार्थ फाइनान्स मिलेर बनेको महालक्ष्मी विकास बैंक र यती डेभलपमेन्ट बैंकबीचको सफल मर्जरपछि चुक्तापुँजी, शाखा सञ्जाल, निक्षेप संकलन, कर्जा प्रवाह लगायतका आधारमा सबैभन्दा ठूलो विकास बैंक बनेको महालक्ष्मी विकास बैंक भन्दा फरक पर्दैन ।
विकास बैंकहरुको छाता संगठन डेभलपमेन्ट बैंकर्स एसोसिएसनका पूर्व अध्यक्ष समेत रहेका लामिछाने सालिन स्वभाव र सोच विचार गरेर निर्णय गर्ने बैंकरहरुको सूचि भित्र पर्दछन् ।

विश्वभर महामारीका रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरसले नेपाल त्रसित बनाएको छ । यही वैशाख १५ गतेसम्मका लागि सरकारले देशलाई नै लक डाउन गरेको छ । लक डाउनका कारण कुनै पनि व्यक्ति सरकारको अनुमति विना घर बाहिर निस्कन सक्ने अवस्था छैन ।

यस्तो अवस्थामा पनि नेपालका विकास बैंकहरुले सेवा प्रदान गरिरहेका छन् । डिजिटल कारोबारलाई प्रोत्साहन दिएका विकास बैंकहरुले डिजिटल कारोबार गर्न नसक्ने ग्राहकलाई कारोबार सुचार गर्न सिमित शाखाहरु खोलेर सेवा दिइरहेका छन् । यस्तो अवस्थामा महालक्ष्मी विकास बैंकले शाखा खोलेर सेवा दिएको छ ।

विकास बैंक मात्रै खुलेका छन् कि कारोबार पनि भइरहेको छ । बैंकका कर्मचारीहरुको कस्तो सुरक्षा विधि अपनाइएको छ र नेपालका विकास बैंकहरुले कसरी सेवा दिइरहेका छन् भनेर जानकारी लिन डेभलपमेन्ट बैंकर्स एशोसियन नेपालका पूर्व अध्यक्ष एवं महालक्ष्मी विकास बैंकका सीइओ कृष्णराज लामिछानसंग भूपेन्द्र आचार्यले गरेको कुराकानीः–

० हामीलाई थाहा नै छ कोरोना भाईरसको आक्रमणबाट विश्व नै त्रसित छ । हजारौले ज्यान गुमाएका छन् । लाखौं बिरामी छन् । नेपाल अहिले वैशाख १५ गतेसम्म पूर्ण लकडाउन छ । यो विशम र अप्ठ्यारो परिस्थितिमा महालक्ष्मी विकास बैंकले कस्तो सेवा दिइरहेको अवस्था छ ?
अहिले आफै उच्च सचेत भएर सेवा दिनु पर्ने बेला छ । हामी ग्राहकहरुलाई पैसा झिक्न नपाएर औषधी र खाद्यान्न किन्न नपाइने अवस्था पटक्कै आउन दिने छैनौ । जीवनलाई जोखिममा राखेर जनतालाई सेवा दिईरहेका छौं ।

अरु विकास बैंकले पनि ग्रामीण र शहरी सबै ठाउँमा यो दुखको घडीमा जीवनलाई जोखिममा राखी सेवा दिएका छौं र बचतकर्ताको उच्च मनोबल बनाउने काम गरेका छौं नि ।

साथै सबै भन्दा धेरै शाखा खोलेर सेवा दिने बैंक महालक्ष्मी विकास बैंक नै हो । १०५ शाखा देखि सबै एटिएम खोली सेवा दिएका छौं । अब वैशख देखि चाही आधा मात्रै खोल्ने सोचमा छौं । अर्को कुरा जिल्ला र स्थानीय तहमा चाही भनेर स्थानीय तहले भनेका छन् । तरपनि हामीले सबैसंग कुरा गरेर जनतालाई पैसाको खाचो हुन दिएका छैनौ ।

० अहिले यो विशम परिस्थितिमा विकास बैंकहरुले डिपोजिटका व्याजदर घटाएको अवस्था पनि छ नि ?
हो हामीले घटाएका छौं । निक्षेपमा कस्तीमा ५.७ बढिमा ६ बचत खातामा र मुद्दतीमा ९ प्रतिशत व्यक्तिगत तर्फ र संस्थागत तर्फ ८ प्रतिशत दिने निर्णय संघले गरेको छ । अर्को कुरा निक्षेपमा व्याजदर घटेपछि कर्जामा पनि घट्ने निश्चित छ । हामीले जसरी बचत खरिद गरेका छौं । त्यसरी नै विक्री गर्ने हो । वेष्ट रेट घटेपछि केही महिनामा कर्जाको ब्याजदर घट्ने निश्चित छ नि ।

० देश लकडाउन भएको अवस्थामा खुलेका बैंकका शाखाहरुमा काम गर्ने कर्मचारी साथीहरुको स्वास्थ्य अवस्थाबारे चाहि कत्ति सचेत रहनु भएको छ, सीइओ साब ?
महत्वपूर्ण प्रश्न सोध्नु भयो । कर्मचारी हाम्रा सम्पत्ती हुन् । सम्पत्तीको रक्षा गर्नु हाम्रो पहिलो दायित्व हो । हाम्रो पहिलो प्राथमिकता भनेकै कर्मचारी साथीहरुको सुरक्षा नै हो । यो सत्य हो अर्को कुरा हामीले सेनिटाइजर, माक्स र पञ्जाको पर्याप्त व्यवस्था गरेका छौं ।

ज्वरो नाप्ने मेसिनको व्यवस्था गरेका छौं । ज्वरो आएका ग्राहकहरुलाई बैंक प्रवेश निषेध छ । केही टाढाबाटै कारोबार गर्ने व्यवस्था मिलाईएको छ । ग्राहक कम आएका छन् । कारोबार कम छ । भीड भाड पटक्कै छैन । त्रसित हुने ठाउँ छैन नि ।

० कर्मचारी जो बैंकका शाखा खोली सेवा दिएका छन् । उनीहरुको लागि राहतका प्याकेज ल्याउनु भएको छ, यसको आवश्यकता छ कि छैन त ?
यो रेगुलर काम नै हो । कर्मचारी साथीहरु आलोपालो गरेर काममा आउनु भएको छ । बीमा हाम्रा कर्मचारी सबैको पहिला नै गरिएको छ । अरु सुविधा बारे छलफल हामीले गर्ने नै छौं । यो कति समय लम्बिने हो । त्यसमा भरपर्ने छ नि ।

० राज्यले कोरोनाबाट लड्न स्थापना गरेको राज्यकोषमा कस्तो सहयोग छ । तपाईको महालक्ष्मी विकास बैंकको सीइओ साब ?
यो बेला सबै नेपाली एक भएर लाग्नु पर्दछ । सरकारलाई हाम्रो साथ सधै रहने नै छ । हामीले नगद देखि राहतका सामाग्री समेत दिएको अवस्था छ । हामीले विकास बैंकहरुमा सबै भन्दा बढि रकम ५० लाख दिने निर्णय गरेका छौं ।

अर्को कुरा के महत्वपूर्ण छ भने पैसामा भन्दा अहिले अरु कुराको आवश्यकता बढेको छ । राहतकोष केन्द्रीय कोषमा १२ लाख र ७ वटै प्रदेशमा ४÷४ लाख गरी २८ लाख स्थानीय तहमा १० बराबरको मजदुर, कामदार, गरिबहरुलाई हातमुख जोड्न समस्या नहोस भनेर प्रहरी संगको सहकार्यमा खाद्यान्न सामाग्री वितरण गरेको अवस्थामा छ । अब स्थानीय तहमा पनि खाद्यान्न दिने काम हामीले गर्दैछौं । यो विपतको बेला हाम्रो दायित्व बढेको छ । त्यो पूरा गर्ने काममा हामी बैंक र बैंकर लागि परेका छौं ।

० राज्यले ग्राहकका लागि ल्याएको पहिलो चरणका सहुलियतका प्याकेजलाई कसरी लिनु भएको छ नि ?
सकारात्मक छन् । तर, अपूग होला जस्तो देखिन्छन् । अर्को कुरा के छ भने राष्ट्र बैंकले दिएको निर्देशन अनुसार ग्राहकहरुलाई गत चैत्रसम्म कर्जाको साँवा ब्याज हाल्न छुट दिएका छौं । कुनै शुल्क हामी लिदैनौ । बैंक भनेको ग्राहकमुखी सेवा हो ।

अहिले राष्ट्रिय समस्या आएको छ । कोरोना भाइरसले देश लकडाउनमा छ यो हामीले बुझेका छौं । हामी पनि यही समाजका मान्छे हौ । हामी सहयोग पक्कै गर्दछौं ।

अहिले नाफा नोक्सान र हिसाब किताब हेर्ने बेला होइन । यो भन्दा माथीको कुरा छ । स्वास्थ्य यसबारे सबैले सोच्नु प¥यो । देश बचाउनु प¥यो । कोरोनाले खुद नाफा नघटे पनि वितरणमुखी नाफा घट्ने प्रस्तै छ । असर पर्ने निश्चित छ ।

साथै अर्को महत्वपूर्ण कुरा केछ भने वैशाख जेष्ठ असारको किस्ता थपिदै जाने हो कि भन्ने डर पक्कै छ । जति लकडाउन बढ्ने छ । त्यति नै राहत चाहिने देखिन्छ । त्यसैले राष्ट्र बैंकले अध्ययन र अनुसन्धान गरेर राहत प्याकेज ल्याउन प¥यो ।

अर्को कुरा राज्यलेनै सबैलाई समेटेर एउटा महत्वपूर्ण प्याकेजको अहिले जरुरी देखिन्छ । कोरोनाबाट पीडितका लागि चाही तत्कालै राज्यले आर्थिक प्योकज ल्याउन पर्दछ ।

० बैंक, विकास बैंक र वित्तिय कम्पनीहरुको रिजल्र्ट आउने यो बेला, यसलाई लकडाउनले कस्तो असर पर्ला ?
अहिले नाफा नोक्सान र हिसाब किताब हेर्ने बेला होइन । यो भन्दा माथीको कुरा छ । स्वास्थ्य यसबारे सबैले सोच्नु प¥यो । देश बचाउनु प¥यो । कोरोनाले खुद नाफा नघटे पनि वितरणमुखी नाफा घट्ने प्रस्तै छ । असर पर्ने निश्चित छ ।

कर्जाका साँवा व्याज १५ प्रतिशत भन्दा बढि आएको छैन । पीडा, दुःखको बेला बैंक चुप लागेर बसेका छन् । कर्जाका ग्राहकलाई फोन गरेका पनि छैनौ नि ।

० कोरोना भाईरसको पाठ सिक्दै अब चाही के तयारी गर्नु पर्ला त सीइओ साब ?
हेर्नुहोस सबै कुरा भोगेका हामी नेपालीले लकडाउन भोगिरहेका छौं । यसबाट धेरैकुरा सिक्नु पर्दछ । रोगसंग लड्ने उपकरण, रोगथामका उपायको खोजी अब राज्यले गर्नु पर्ला ।

साना ठूला अस्पताल बनाउदै डाक्टर नर्स उत्पादन गर्नुपर्ला । यसका लागि हामी तयार छौं । बैंकहरुले कर्जा लगानी गर्दै र राज्यलाई साथ दिनपछि पदैनौ । यो विपतीमा हामी सचेत रहँदै यसबाट मुक्ति पाउनतिर लाग्नु प¥यो । पहिलो मानव क्षती हनु भएन त्यसका लागि यसका उपाय अबलम्बन गर्नुप¥यो नि ।

हामीले चाहेका राम्रा मान्छे गर्भनर पाएका छौं । उहाँ ३० वर्ष राष्ट्र बैंक भित्रै बसेर बैंकिङ्ग र वित्तिय प्रणालीलाई बुझेको मान्छे हुनुहुन्छ । अर्को कुरा नीति निर्माण गर्ने ठाउँ नेपाल लगानी बोर्डमा समेत काम गरि सकेको मान्छेबाट बैकिङ्ग क्षेत्रले ठूलो आशा गरेको छ ।

० कोरोना महामारीका कारण विश्व अर्थतन्त्र तहसनहस भएको अवस्था छ । यसले नेपालको अर्थतन्त्र माथी कस्तो असर पर्ला ?
भूपेन्द्रजी । महत्वपूर्ण प्रश्न सोध्नु भयो । देश समस्यामा छ । विश्व बजारमा अर्ततन्त्रका सूचकमा गिरावट आएको छ । बैदेशिक सहायता आउनेमा शंका उठेको छ । यसले असर पककै हुन्छ ।अर्को कुरा कोरोनाका कारण मारमा परेका पर्यटन, होटल, यातायात, स्कूलको कुरा छ । त्यहाँ बैंकको पैसा गएको होला ति क्षेत्रमा पनि सोच्नु प¥यो ।

अर्को हवाई क्षेत्रको कुरा छ । त्यसमा पनि कर्जा छ होला । यी क्षेत्रलाई समेटेर अध्ययन गरेर ठूलो राहत आउन जरुरी छ नत्र यी क्षेत्र तग्रिन लामो समय लाग्ने छ । यसले अर्थतन्त्रलाई कस्तो असर पर्ने हो सोच्न सकिन्न ।

० राष्ट्र बैंकले हालै नयाँ गर्भनर पाएको छ । उहाँबाट कति आशावादी हुनुहन्छ त ?
हामीले चाहेका राम्रा मान्छे गर्भनर पाएका छौं । उहाँ ३० वर्ष राष्ट्र बैंक भित्रै बसेर बैंकिङ्ग र वित्तिय प्रणालीलाई बुझेको मान्छे हुनुहुन्छ । अर्को कुरा नीति निर्माण गर्ने ठाउँ नेपाल लगानी बोर्डमा समेत काम गरि सकेको मान्छेबाट बैकिङ्ग क्षेत्रले ठूलो आशा गरेको छ ।

गर्भनरमा हुनुपर्ने गुण उहाँमा छ । यो विशम परिस्थितिमा आउनु भएको छ । साथै संकटको बेला सहि र राम्रा व्यवस्था गर्ने पात्रका रुपमा उहाँलाई लिनुपर्दछ । उपयुक्त समयमा उपयुक्त नीतिगत निर्णय गर्ने क्षमता उहाँमा छ । यो संकटको बेला राष्ट्र बैंकले सहि र उपयुक्त गर्भनर पाएको देखिन्छ ।

० अन्त्यमा लाखौं ग्राहक, प्रोमोटर, शेयरधनी र नेपाली जनतालाई केही भन्नु छ ?
यो अप्ठ्यारो समय हो । यो चाडो अन्त्य हुने विश्वास हामी सबैले गर्ने पर्दछ । सकारात्मक सोचौं । घरबाटै काम गरौ विश्व स्वास्थ्य संगठन र सरकारले दिएका निर्देशन पूर्ण रुपमा पालना गरौं ।

आफू बचौं, परिवार र जनता र देश बचाऔं । सक्दो सहयोग सबैले गरौं । ठूलो आर्थिक आकाक्षा पटक्कै नराखौं । अहिले संकटलाई समाधान गरौं । आर्थिक पाटो त फेरि चलायमान गर्न सकिन्छ नि ।