अजय कुमार मिश्र नेपालको बैंक र वित्तिय क्षेत्रमा चिनाई राख्नु पर्ने नाम होइन । १६ वर्षको अवधीमा १३ भन्दा बढि बैंक र वित्तिय कम्पनीको व्यवस्थापकीय भूमिकामा काम गरेका मिश्र सालिन स्वभाव र सोच विचार गरेर मात्रै निर्णय दिने बैंकरहरुको सूचिमा पर्दछन् ।
अजय कुमार मिश्र अहिले नेपालकै सबल र सक्षम फाइनान्स कम्पनी यूनाईटेड फाइनान्स कम्पनी लिमिटेडका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत छन् ।
राजा सुरेन्द्र बिर बिक्रम शाहको पालामा सात पुस्ते हजुरबुवा सुब्बा दामोदर मिश्र नेपाल सरकारको ढुकुटी प्रमुख थिए । सातपुस्ता अगाडी सुब्बा मिश्रको कामबाट प्रशन्न भई तत्कालिन महाराजअधिराजबाट रौतहट र सर्लाहीको बिर्ता बक्स भएर स(परिवारको त्यहाँ बसाइसराइ भयो । त्यसपछिका पाँच पुस्ताले सरकारी सेवा गरेनन । पाँच पुस्ता अलिकति राजनीति, अलिकति किसानीमा नै रमायो उनी भन्दछन् ।
त्यसपछि सरकारी सेवाको पृष्ठभूमि भएर पनि सफल बैंकरका पहिचान बनाएका अजय मिश्रका बुवा रामानन्द मिश्रले सरकारी सेवामा प्रवेश गरे । उनले झन्डै ६५ बर्ष नेपाल सरकार र काठमाडौं बिश्वबिद्यालयमा सेवा गरे । त्यसयता मिश्र परिवारका सबै सदस्य सरकारी सेवामा छन् । अजय मिश्र परिवारका एक्ला सदस्य हुन् जसले बैंकिङ क्षेत्रलाई आफ्नो कर्मथलो बनाए र बनाईरहेका पनि छन् ।
जागिरे मानसिकताबाट माथि उठ्न नसकेको परिवार भएका कारण मिश्रले अध्ययनको क्रममा अमेरिका रहेका छोरा र छोरीपनि भविष्यमा जागिर नै खाने बिश्वास उनीको छ ।
परिवारका अन्य सदस्यलाई पछ्याउदै मिश्रले सरकारी सेवाबाट नै आफ्नो करियरको सुरुवात गरे । २०४७ सालमा प्राविधिक शिक्षा तथा तालिम व्यवसायिक परिषदमा लेखा अधिकृतबाट जागिर सुरु गरेका मिश्रसँग फरक फरक प्रकृतिका ठाउँमा काम गरेको अनुभव काफी छ ।
शिक्षा मन्त्रालयमा शाखा अधिकृतको रुपमा समेत काम गरेका मिश्र सरकारी काम गर्ने शैलीप्रति सन्तुष्ट हुन् सकेनन र सरकारी सेवा छाडेर बिदेशी नियोगमा काम गर्न पुगे ।
२०६२ सालमा तत्कालिन माओवादीको आन्दोलन चर्किएको बेला राजधानीबाहिर काम गर्न सुरक्षाको हिसाबले चुनौतिपूर्ण थियो । सुरक्षाका कारण देखाउदै परिवारले जागिर छाड्न भनेपछि उनले फेरि टेलिभिजनमा काम सुरु गरे ।
टिभीमा रहरले आए, यो २८ बर्षको व्यवसायिक जीवनमा संधै व्यवस्थापकीय भूमिकामा रहेर काम गरे तर टिभीमा बजार प्रबन्धकको रुपमा काम गरे ।
केहीपछि माछापुच्छ्रे बैंकका सहायक प्रबन्धकको रुपमा काम सुरु गरेसंगै बैंकिङ क्षेत्रमा प्रवेश गरेको इतिहास देखिन्छ ।
मिश्रसंग क बर्गको बाणिज्य बैंकमा मात्र नभई ख बर्गको विकास बैक, ग बर्गको फाइनान्स र घ बर्गको लघुवित्त गरि सबै तहका बैंक वित्तीय संस्थामा काम गरेको अनुभव छ। सम्भवत बैंकिङ उद्योगमा सबै बर्गका बैंक वित्तीय संस्थामा काम गरेको अनुभव बटुल्ने बैंकर मिश्र मात्रै होलान । नेपालमा लकडाउन गरेको अवस्था विद्यमान छ । लक डाउनका कारण सरकारको अनुमति विना घर बाहिर निस्कन सक्ने अवस्था छैन र हुँदैन पनि ।
यो अवस्थामा पनि नेपालको निजी क्षेत्रको सक्षम र सबल वित्तिय संस्था युनाईटेड फाइनान्स कम्पनी लिमिटेडले धेरै भन्दा धेरै शाखाबाट सेवा प्रदान गरिरहेको देखिन्छ यूनाईटेड फाइनान्स कम्पनी लिमिटेडले डिजिटल कारोबार गर्न नसक्ने ग्राहकलाई कारोबार सुचार गर्न प्राय सबै शाखाहरु संचालन गरि सेवा दिइरहेको देखिन्छ । यस्तो अवस्थामा फाइनान्स कम्पनी खोलेर सेवा दिन के कस्ता कठिनाईहरु छन् ।
शाखा खुलेको मात्रै छ कि कारोबार पनि भएका छन् । फाइनान्स कम्पनीेको कर्मचरीको स्वास्थ्य अवस्था कस्तो छ । कोरोना भाईरसका कारण नेपालको अर्थतन्त्रलाई कस्तो असर पर्ने देखिन्छ र केही दिन पछि आउने फाइनान्स कम्पनीहरुको वित्तिय विवरणमा यसले कस्तो असर गर्ने देखिन्छ ।
नेपालको अर्थतन्त्र र नेपालको बैकिङ्ग प्रणालीलाई यसले कस्तो असर पर्ला, यी र यस्तै विषयमा युनाईटेड फाइनान्स कम्पनी लिमिटेडका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अजयकुमार मिश्रसंग आर्थिक बजार न्यूज डटकमका सम्पादक भूपेन्द्र आचार्यले गरेको कुराकानीः
० नेपाल विगत एक महिना देखि लकडाउनमा छ । यस्तो विशम र अप्ठ्यारो बेला युनाईटेड फाइनान्स कम्पनी लिमिटेडले चाही कस्तो सेवा दिएको छ ?
हामीले रेगुलर बैकिङ्ग नै दिएको अवस्था छ । सबै हाम्रा शाखा सञ्जाल खुल्ला नै छन् । विहान ११ देखि २ बजेसम्म सेवा दिएका छौं । कर्जाका ग्राहक आउनु भएको छैन । पैसा राख्ने र झिक्ने काम चाही चलिरहेको छ अर्को कुरा । त्यसमा पनि फाइनान्स कम्पनीमा निक्षेप जम्मा गर्नेभन्दा धेरै झिक्नेको संख्या बढी छ । फाइनान्स कम्पनीहरुका ग्राहक ठूला व्यवसायीभन्दा बढी साना तथा मझौला उद्योगका क्षेत्रहरुका हुन्छन् ।
भविष्यमा फाइनान्स कम्पनीहरुको व्यवसायीक अवस्था कस्तो रहन्छ भन्नेमा लकडाउनको अवधि र आर्थिक गतिविधिलाई सरकारले कसरी अगाडि बढाउँछ त्यसमा भर पर्ने देखिन्छ नि ।
० कोरोना भाईरसको महामारीका बेला काम गर्ने कर्मचारीहरुको स्वास्थ्य व्यवस्था चाहि कस्तो गर्नु भएको छ ?
हामीले दुईवटा काम चाही गरेका छौं । सबै कर्मचारी साथीहरुलाई अफिसमा बोलाएका छैनौ । २५ प्रतिशत कर्मचारी मात्रै काममा हुनुहुन्छ । अर्को कुरा दिन फरक गरेर काम गर्नु भएको छ । साथै कोरोना भाईरसका रोगथामका सबै उपकरणको व्यवस्था गरिएको छ । जस्तै माक्स, सेनिटाईजर, पञ्जा त्यो अफिसले नै व्यवस्था गरेको अवस्था छ ।
० राष्ट्र बैंकले कोरोना प्रभावित क्षेत्रका ग्राहकहरुका लागि २ प्रतिशत ब्याजको सुविधा लागु गर्न बैंक र वित्तिय क्षेत्रलाई निर्देशन दिएको अवस्था छ नि ?
हामीलाई २ प्रतिशत छुट दिन कुनै गाह्रो छैन । तर, कुरा यस्तो चाहि हो । ऋणीहरुले यो विपतमा मागे राज्यले दिनु भन्यो । यो आफ्नो ठाउँमा छ । तर, सबै सरोकारवाला पक्षसंग छलफल गरेर पूर्ण राहत ल्याउनु जरुरी थियो । किस्ता बन्दमिा किन चैत्रमा १० प्रतिशत छुट वैशाखमा २ प्रतिशत छुट यो राम्रो होइन ।
सरसल्लाह भएन किस्ताबन्दी आयो एकमुष्ठ भएर आए राम्रो हुने थियो भन्ने कुरा हाम्रो हो । यसले ऋणीलाई राहत हुदैन जो पीडित छन् । हाम्रो ऋणीलाई राहत दिने कुरामा आपत्ती पक्कै छैन । यो बेला दिनु पर्दछ । तर साच्चै मर्कामा परेका क्षेत्र पर्यटन, होटल, हवाईजहाज र यातायतलाई दिने हो । यसले त सबैले राहत पाउने भए । जागिर खाएकाले पनि कमक्षती भएकाले पनि एकरुपमा देखिदैन । राहतको नाममा ८० प्रतिशत ऋणीहरुले छुट पाउदैछन् । यसले बैंक र वित्तिय क्षेत्रको नाफामा ठूलो चोट पुग्ने छ । हाम्रो फाइनान्स कम्पनीको कुरा गर्ने हो भने हामीले ४ देखि ५ करोडको छुट दिनु पर्ने देखिन्छ नि ।
० लकडाउनमा डिजिटल बैकिङ्ग र अरु सूचना प्रविधिका माध्यामबाट कस्तो कारोबार भएका छन् त ,
यो बेला सुचना प्रविधिका कुरा सिक्ने बेला पनि हो । अहिले डिजिटल प्रणालीबाटै प्रसस्तै कारोबार भएका छन् । यो बैशाखको १७÷१८ दिनमा हाम्रो कम्पनीमा मात्रै ५३७ जना आउनु भयो अरु सबै डिजिटलबाटै कारोबार भएको देखिन्छ नि ।
० कोरोना भाईरसका कारण १ महिना देखिको लकडाउनले बैंक र वित्तिय क्षेत्रलाई कस्तो असर गर्ला त ?
यसको सबैभन्दा ठूलो असर पर्यटन उद्योग, हवाई उद्योग, यातायात उद्योग नै हो । पसल खुलेकै छन् । बिजुली बलेकै छन् । अरु सानातिना व्यवसाय चलाएकै छन् । यी मैलेभनेका तीनवटा क्षेत्रलाई बढि राहत चाहिएको थियो । तर, यहाँ त व्यक्तिगत कर्जा लिने, सुन पसलका ऋणी देखि जागिर खाने ऋणीहरुलाई समेत राहतको नाममा छुट दिइयो । यसले बैंक र वित्तिय क्षेत्रमा ठूलो भविष्यमा असर गर्ने निश्चित छ । भूपेन्द्रजी । तपाईलाई थाहा छ । कोरोना राहतका नाममा बैंक र वित्तिय क्षेत्रबाट २५ अर्ब रुपैया २ प्रतिशत छुटको नाममा बाडिदै छ नि ।
० बैंक र वित्तिय क्षेत्रको अबको रिजल्टलाई यो २ प्रतिशतको छुट राहतले चाहि कस्तो असर गर्ला त ?
पक्कै पनि वित्तिय बिवरणलाई २ प्रतिशत छुटले असर पर्दछ । यसले कर्जाका ब्याज उठ्दैनन् । यो चाहि पक्का पक्की नै छ । खुद नाफा राम्रो भए पनि बितरण योग्य नाफामा चाहि ठूलो असर पर्दछ । नाफामा हाम्रो टाउँको दुखाई छैन । ग्राहक बचाउनु प¥यो । राहत पक्कै दिनु पर्दछ । तर, यो २ प्रतिशत छुट वा राहत बैज्ञानिक भएन भन्ने गुनासो मात्रै हो हाम्रो ।
० राज्य कोषमा चाहि कस्तो सहयोग गर्नु भयो त ?
वित्तिय सेवा यो विशम र अप्ठयारो अवस्थामा दिनु नै पहिलो र ठूलो राहत हो । अर्को कुरा राज्यलाई कर तिरेका छौं । अरु राहतका कुरा लकडाउनको अवस्था हेरेर निर्णय गर्ने पक्षमा छौं । हामी हेर र पर्खको अवस्थामा छौं । अर्को कुरा यो २ प्रतिशत ब्याज छुटले हाम्रो यूनाईटेड फाइनान्सबाट मात्रै ४ देखि ५ करोडसम्म ब्याज छुट हुन्छ । यो राहत नैहो होइन र भूपेन्द्रजी ?
० अहिले ठूलो दक्ष जनशक्ति नेपाल आएको छ र राजधानीबाट करिब ४÷५ लाख मान्छे गाउँ पुगेका छन् । उनीहरुलाई के भन्नु हुन्छ त ?
बाहिरबाट आएका जनशक्ति कही समय पछि फेरि विदेश नै जाने बातावरण पक्कै हुने नै छ । अब चाहि धेरै कुरा परिवर्तन होला । कोरोना रोकथाम पछि ती राष्ट्रले त जनशक्ति लाने नै छन् । केही समय चाही लाग्ने नै छ । जाने अवसर नपाएका र घर पुगेको ठूलो जनशक्तिले चाही आधुनिक कृषि र उत्पादनमुलक क्षेत्रमा लाग्नु पर्ने देखिन्छ । वैदेशिक रोजगारीमा गएका कतिपय युवाहरु नेपाल फर्किसकेका पनि छन्, भने लकडाउन खुल्ने बित्तिकै वैदेशिक रोजगारीमा रहेका ५० प्रतिशतभन्दा बढी नेपाल फर्किने पनि निश्चित देखिन्छ ।
त्यो हुँदा पनि अब रेमिट्यान्स घट्छ । रेमिट्यान्स घट्ने वित्तिकै निक्षेप संकलनमा असर गर्ने हुँदा कर्जा विस्तार पनि खुँम्चिन्छ । पहिलेबाटै लगानी गरिरहेको क्षेत्रमा पनि बैंक वित्त कम्पनीहरुले काम गर्न सक्दैनन् । त्यसकारणले सरकारले नै सबै क्षेत्रलाई बचाउन सहुलियत र राहतका प्याकेज ल्याउनुपर्छ र्। बैंकलाई मात्रै छुट देउ भन्दा हामीलाई चाहि कसले दिने हामी यहि समाजका मान्छे होइनौ त ?
कोरोना संक्रमण भएका धेरै देशहरुले पनि साना तथा मझौला उद्यमी तथा उद्योग व्यवसायीहरुलाई प्रोत्साहन गर्ने कार्यक्रम तथा राहतका प्याकेजहरु ल्याएका छन् नि ।
नेपालले पनि अब त्यस्तै प्रकारका सहुलियतका कार्यक्रम, तथा राहत प्याकेज दिनुपर्छ । जसमा पुँजी, लगानी, सहुलियत कर्जा, ब्याज अनुदान तथा नीतिगत छुट दिएर संकटमा परेका क्षेत्र वा उत्पादनशील क्षेत्रमा लगानी गरी आन्तरिक रोजगारी र उत्पादन बढाउन सरकारले प्रभावककारी भूमिका निर्वाह गर्नु नै पर्छ । पीडितले चाहि पाउनु पर्दछ । यो २ प्रतिशत राहतको नाममा राज्यलाई जाने कर घट्ने देखिन्छ ।
० अब अर्थतन्त्रको कुरा गरौं । कोराना भाईरसले देशको अर्थतन्त्रमा चाहि कस्तो असर पर्ला त सीइओ साब ?
विश्व बैंक् र आईएमएसएसले १ प्रतिशत भनेको छ । हामी ७ प्रतिशतको ग्रोथमा थियौ । यसबाट अहिले नै २ प्रतिशत ग्रोथमा झ¥यो । राजश्व उठेको छैन । खर्च रोकिएको छैन । अर्को कुरा नेपाल रेमिट्यान्सबाट चलेको देश हामीले भन्ने गरेका छौं र थियो अब रेमिट्यान्सको ठूलो असर नेपालमा देखिन्छ । यसले बैंक, वित्तिय क्षेत्र मात्रै हान्दैन । राज्यको ढुकुटीमा समेत ठूलो असर गर्ने मैले देखेको छु । यसको असर बैंक र वित्तिय क्षेत्रको तरलतामा हुनेछ । अनि कर्जा दिन सकिदैन । एकातिर भने अर्को तिर २ प्रतिशत ब्याज छुट छ । यसले नाफा घट्ने छ । अब कसरी काम गर्ने हो । त्यो अहिले भन्न सक्ने अवस्था छैन ।
० विदेशी निकायहरुबाट सहयोग आउने कुरा कति छ त ?
कोरोनाले उनीहरुकै अर्थतन्त्र कमजोर भएको छ । तरपनि निक्षेप तथा लगानीका आन्तरिक स्रोतहरु संकुचित भएमा विदेशी निकायबाट नेपालमा लगानी तथा निक्षेप भित्र्याउने वातावरण सरकार तथा सम्बन्धीत निकायले बनाउनु पर्दछ । यो चाही सत्य हो । पहिलेबाटै नै रहेको विदेशबाटमा ऋण ल्याउन पाउने व्यवस्थाको दायरा तथा नीतिलाई केही खुकुलो गर्नुपर्छ । नेपालमा वैदेशिक लगानी, कर्जा र निक्षेप ल्याउने सहज नीति सरकार तथा राष्ट्र बैंकले गरिदिनु आवश्यक अब चाही छ । विदेशी बैंकबाट नेपाल ऋण ल्याएर सबै बैंक तथा वित्तीय सस्थाहरुले लगानी गर्न पाउनु पर्छ । पहिलेको व्यवस्थामा केही झन्झटिला नीतिगत प्रक्रिया सहज बनाउनु पर्छ । बैंक र बित्तीय क्षेत्रलाई पनि राहत दिनु प¥यो नि ।
० अन्त्यमा केही भन्नु छ ?
अब बैंक र वित्तिय क्षेत्रले तरलता कसरी राख्ने चिन्ता बढेको छ । अर्को कुरा वाहिरबाट आएको जनशक्तिलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने, रोजगारी दिने र सबै पक्षलाई बचाउँदै अर्थतन्त्रलाई पहिलाकै बाटोमा ल्याउने चुनौती सबै पक्षमा बढेको छ । त्यसका लागि सबै सरोबारवाला एउटै ठाउँमा बसी दीर्घकालिन नीति बनाउनु पर्दछ । नत्र कोरोना भाईसर मान्छेबाट अर्थतन्त्रतिर जाने संकेत देखिन्छ नि ।जय होस् ।
० कोरोनाले देश फर्किएका लाखौं नेपालीले अब के गर्ने हो त ?
