चिरञ्जीवी चापागाई चिनाई राख्नु पर्ने नाम होइन । उनी बीमा कम्पनीहरुको नियमनकारी निकाय बीमा समितिका अध्यक्ष हुन् । अहिले विश्वभर महामारीकारुपमा फैलिएको कोरोना भाइरसका कारण विश्व अर्थतन्त्र तहसनहस भएको छ । कोरोनाको संक्रमण फैलिन नदिन नेपाल सरकारले गत चैत ११ गतेदेखि वैशाख २५ गते सम्म पूरै देश लकडाउन गरेको छ । लकडाउनले देश ठप्प हुँदा आर्थिक गतिविधिहरु पनि ठप्प छन् । बीमा भनेको फोर्स सेभिंग पनि हो । जसकारण लक डाउनले आम्दानी घटेका कारण आगामी दिनमा बीमा गर्नेहरुको संख्या बढाउन ठूलो चुनौतिपूर्ण देखिन्छ । कोरोना रोकथामका लागि गरिएको लकडाउनले बीमा क्षेत्रमा कस्तो असर पर्यो । असर कम गर्न बीमा समितिले के कस्ता रणनीति अबलम्बन गर्छ ?

कोरोना बीमाको नामबाट नेपाली नागारिक, परिवार एवम् संस्थाहरुले आफ्ना सदस्यको व्यक्तिगत वा समूहिक बीमा गर्न सक्ने उक्त योजना हालै सार्वजनिक भएको छ । लकडाउनको अवस्थामा पनि सजिलै ‘पोलिसी’ खरीद गर्न सकिने र त्यसका लागि मेडिकल र वित्तीय ‘अन्डरराइटिङ’को आवश्यकता नपर्ने व्यवस्था रहेकाले इच्छुकले अनलाइनमार्फत कोरोना बीमा योजना खरीद गरेको देखिन्छ । इन्टरनेटको पहुँच नभएको ठाउँमा समेत निर्जीवन बीमा कम्पनीले काम गर्दै आएका कृषि बीमा तथा घुम्ती बीमामार्फत पनि योजना खरिद गर्न सकिने व्यवस्था मिलाइएको समितिका अध्यक्ष चापागाईको तर्क छ ।

बीमा समितिले बीमालेखलाई दुई समूहमा विभाजन गरिएको छ । पहिलो बीमालेख रु एक लाख बराबरको छ । सो योजना खरिदका लागि प्रतिव्यक्ति एक हजार रुपैयाँ लाग्नेछ । पारिवार वा संस्थागत रुपमा बीमा गर्ने भए थप ६०० रुपैयाँ लाग्नेछ । दोस्रो योजना रु ५० हजार रुपैयाँ बराबरको छ । यो योजना खरिदका लागि प्रतिव्यक्ति ५०० रुपैयाँ र पाँच परिवार वा संस्थाको सम्पूर्ण सदस्यको सामूहिक बीमाका लागि थप प्रतिव्यक्ति ३०० रुपैयाँ देखिन्छ ।

कोरोना भाइरस महामारीका रुपमा आएको र सानो रकमबाट भए पनि सङ्क्रमणमा परेका व्यक्तिलाई आर्थिक सहयोग होस् भन्ने उद्देश्यले बीमा लेख जारी गरिएको देखिन्छ । कोरोना भाइरस सङ्क्रमणपछिको उपचार सरकारले गर्ने भए पनि सङ्क्रमित व्यक्तिको आर्थिक अवस्थालाई ध्यानमा राखेर बीमा लेख जारी गरिएपछि अहिलेसम्म १० हजार ७१९ भन्दा बढिले यो बीमा लेख खरिद गरेको देखिन्छ । कोरोना बीमा २० निजीवन बीमा कम्पनी र एक पुर्नवीमाले बिक्री गरेको अवस्था छ ।

अहिले कोरोना बीमा अस्पताल तथा कर्पोरेट हाउसलगायतले गर्ने गरेका छन् । बीमा समितिले नै आफ्ना ८० जना कर्मचारीको बीमा गराइसकेको छ । विश्वभर कोरोना भाइरसको सन्त्रास फैलिएको छ । नेपालमा पनि बीमा समितिले कोरोना भाइरसको बीमा शुरु गरेको देखिन्छ ।

कोरोना बीमाको पहिलो बीमा लेख खरिद गरेर कोरोना बीमा शुरु गरेका बीमा समितिका अध्यक्ष चिरञ्जीवी चापागाईसंग यी र यस्तै विषयमा केन्द्रीत रहेर आर्थिक बजार न्यूजडटकमका सम्पादक भूपेन्द्र आचार्यले गरेको कुराकानी?

० अध्यक्षज्यू यो कोरोना बीमा के हो ?
यो बीमा कोरोना महामारीका लागि ल्याईएको बीमा भएकोले कोरोना बीमा भनिएको हो । कोरोना टेष्टमा पोजेटिभ भएपछि पाउने बीमा कोरोना बीमा हो । खासगरि डाक्टर, पत्रकार, सुरक्षाकर्मी र नर्स लगायत सबै नेपालीहरुका लागि ल्याईएको बीमा हो । कोरोनाको औषधी उपचार राज्यले नै गर्ने गरेको छ । उनीहरुसंग आश्रित परिवारलाई राहत होस भनी ल्याईएको हो । यो विपतमा केही राहत दिने दायित्व हाम्रो पनि हो नि ।

० यो बीमा निजीवन बीमा कम्पनीहरुबाट मात्र गरिने बीमा भन्न सकिन्छ ?
यो अहिले २० वटा निजीवन बीमा कम्पनीहरुले ८० प्रतिशत र २० प्रतिशत पुर्न बीमा कम्पनीले कोरोना बीमा गर्न हामीले निर्देशन गरेका छौं ।

० जीवन बीमा कम्पनीलाई चाही किन कोरोना बीमा गर्न नदिएको हो ?
जीवन बीमा कम्पनीहरुको प्राडोक्ट स्वीकृत गर्नुपर्ने वाध्यता छ । जीवन बीमा कम्पनीहरुमा ७३ लाख भन्दा बढि नेपालीको बीमा छ नि । अहिले चाही पुर्न बीमा कम्पनी र २० निजीवन बीमा कम्पनीलाई जिम्मा दिएका छौं ।

० संसारमै नभएको कोरोना महामारीको बीमा नेपालमा ल्याउनु भयो । यो अहिलेसम्म कति व्यक्तिहरुको भयो त ?
हामीले पनि कोरोना भाइरसको महामारीमा बीमा क्षेत्रलेले कसरी सहयोग गर्ने भन्ने विषयमा बीमक संघसँग छलफल भयो । हामीलाई के प्लस प्वाइन्ट भइदियो भने हामीले पहिले नै बीमा पुल बनाइसकेका थियौं । आजका दिनमा पनि एउटा बीमा कम्पनीले ल्याएको भए हुने थिएन । हामीले बीमा पुलमार्फत छोटो अध्ययन गरौं यो सम्भव भयो ।

भारत र थाइल्याण्डमा पनि केही कम्पनीले बीमा शुरु गरेको कुरा भयो र २ दिनमै शुरु गर्ने निर्णय भयो । तर भोलिका दिनमा महामारीको सीमा पनि नहुने भयो, प्रक्षेपण पनि भएन । त्यसैले न्यून आय भएका वर्गलाई, फ्रन्टलाइनमा बसेर काम गर्नेहरु स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी र पत्रकार लगायतलाई लक्षित गरी ल्याउने भयो ।

तपाईसंग कुरा गर्दा सम्म कोरोना बीमा १० हजार भन्दा बढि मान्छेले गरेका छन् । यसबाट आँधा करोड भन्दा बढि बीमा शुल्क उठेको छ । अर्को कुरा बीमा हुनलाई मेडिकल अन्डरराइटिङ र फाइनान्सियल अन्डरराइटिङ हुनुपर्छ । अब यो बीमा यी दुबै हुनु पर्दैन । एक पटक तिर्ने हो । ३ सय र ६ सय रुपैया निकालेका छौं । यी दुबै कुरा नचाहिने भएपछि हामीले अनलाइनबाट लिनसक्छौं । त्यसपछि बीमा कम्पनीहरु अनलाइन पेमेन्ट गर्नेलाई पनि सम्झौता गरी अगाडि बढ्नुस भन्यौं । अनलाइनको सेवा नहुनेलाई घुम्ती बीमा सेवा पनि छ । त्यसैले लकडाउनमा पनि यो बीमा पोलिसीमा हुन्छ भन्ने हो ।

० कोरोना बीमाका बारे आलोचना पनि बढेको छ नि, व्यापारीलाई फाइदा हुने एउटा कुरा छ भने अर्को भोली नेपालमा कोरोना भाईरस फैलियो र बीमकलाई पैसा दिन सकिएन वा कम्पनी घाटामा गएभने के गर्ने भन्ने बारे चर्चा शुरु भएको देखिन्छ नि अध्यक्षज्यू ?
नयाँ कुरा बजारमा आउदा आलोचना आउने गर्दछ । यो पनि नयाँ अभ्यास हो । यो कोरोना बीमा हो । समाजलाई केही गरौं भन्ने भावनाबाट प्रेरित भै आएको बीमा पोलोसी हो । यो समयमा फाइदा–घाटा भन्दा पनि बिरामीका आश्रीत परिवारलाई केही दिउ भनेर ल्याइएको बीमा पोलिसी हो । यत्रो पैसा उठायो र कम्पनी मोटाउने काम भयो भन्ने पनि छन् । अर्को पक्ष भोली महामारी साच्चै फैलियो भने बीमा बम्पनीलाई घाटा हुन्छ भन्ने पक्ष पनि देखियो । एउटा कुरा चाही के हो भने यो परिस्थिति अनुसार परिवर्तन हुन्छ । यदि कम्पनीहरुले धान्ने सकेनन् भने सरकारलाई गुहार्ने हो । धेरै पैसाको बीमा लेख भए त्यो बोनस बाड्नबाट रोक हामीले लगाउने छौं । यो पैसा सामाजिक उत्तरदायित्वकोषबाट खर्च गर्न पनि सकिने वातारवरण तयार गर्न सकिन्छ ।
धेरै पैसा आए छलफल गरि कोरानाको रोगथामका लागि उपकरण खरिद गरेर सरकारलाई पनि दिन सकिन्छ ।

० कारोना बीमा शहरी क्षेत्रमा चर्चामा रहेको तर जहाँ कोरोना प्रभावित क्षेत्र छ । त्यहाँ चर्चा नपाएको देखिन्छ नि जस्तै उदयपुर र वीरगञ्जमा त यो बीमा भएको देखिदैन नि ?
मलाई पनि एउटा इच्छा छ । यो बीमा गाउँगाउँमा पु¥याउ भनेर हामीले टेलिभिजन लगायत केही सञ्चार माध्यामबाट यसको प्रसार प्रचार गरेको अवस्था छ । कृषि बीमा छन्, घुम्ती बीमा पनि छ । अनलाईनबाट अहिलेबीमा गरिएको अवस्था छ । लकडाउन भएकाले केही पास लिएर भएपनि धुम्ति बीमा गर्न भनेका छौं र गाउँ गाउँमा पु¥याउन अनलाईन र धुम्ती बीमाबाट पु¥याउन भनिएको छ ।

० नेपालमा बीमा कम्पनीसँग पैसा छ, समितिले बनाइदिएको निर्देशन अनुसार लगानी पनि गरेको अवस्था पनि छ, अरु उत्पादन मुलक क्षेत्रमा पनि लगानी गर्न चाहि के गर्नुपर्ला ?
बीमा ऐन २०४९ मा बीमितसँग संलकन गरेको शुल्क लगानी गर्नका लागि निश्चित क्षेत्र तोकिदिनुपर्ने छ भन्ने छ । त्यसैमा टेकेर हामीले निर्दे्शिका बनाइदिएको हो । त्यो लगानी निर्दे्शिका अनुसार नै लगानी गर्ने हो । अहिले दायरा पनि बढाइएको छ । जसमा टेक्निकल रिजर्भको निश्चित प्रतिशत आफै लगानी गर्न सक्नुहुन्छ । रियल स्टेट र सेयर बजारमा लगानी गर्न सक्नुहुन्छ । बीमाको पैसा उत्पादन मुलक क्षेत्रमा लगाउनु जरुरी छ नि ।

० कोरोना बीमा बीमा कम्पनीहरुले यो लकडाउन यति धेरै नगरेको देखिन्छ कारण के हो ?
यस्तो छैन । यो छोटो समयमा १० हजार भन्दा बढि बीमा लेख बिक्री भएको छ । धेरै शाखा सञ्जाल भएकाले धेरै गरेका छन् । कम भएकोले कम गरेका चाही छन् । समग्रमा हेर्दा राम्रो बीमालेख आएको छ । यो राहत स्वरुप आएको कोरोना बीमा लेख हो । यसरी बुझ्न जरुरी छ ।

० कोरोनाका कारण यो वर्ष लाभाशं बाँड्न गाह्रो हुने देखिन्छ नि ?
यो वर्षको त ठीक छ । गत वर्ष जुन एनएफआरएस लागू गर्दा २ वटा कुराहरु थिए । एउटा ऐनले कल्पना गरेको प्रोभिजनिङ पनि गर्नुपर्ने र अर्को एनएफआरएस अनुसारको प्रोभिजनिङ पनि गर्नुपर्ने थियो । त्यसकारण बीमा कम्पनीमा प्रोभिजनिङको कुरा छ । हाम्रो ऐन अहिले संसदमा छ । त्यो पास हुने वित्तिकै दोहोरो प्रोभिजनिङ गर्नु पर्दैन । त्यसैले यो वर्ष घटिहाल्ला भन्न सकिन्न । तर अर्को २०७७र७८ मा बढी असर पर्ने सम्भावना बढी चाहि छ ।

० कोरोना भाईरसका कारण ठूलो जनशक्ति देश फिर्ता आएको अवस्था एकातिर छ । अर्को तिर अहिले गाउँमा पुगेका जनशक्तिलाई चाही के मा उपयोग गर्दा राम्रो होला ?
म बीमाको मान्छे बीमाकै कुरा गर्दछु । अब आत्मनिर्भर बन्नु पर्दछ । कृषिमा त्यसकारण कृषि क्षेत्रमा लाग्नु प¥यो र सरकारले त्यही अनुसार नीति ल्याउनु जरुरी छ । अर्को कुरा के छ भने राज्यले कृषिमा अनुदानको व्यवस्था समेत गरेको छ । कृषि बीमा बढेको छ । त्यसकारण कृषि व्यवसायमा लाग्नु जरुरी छ नि ।

० बीमा क्षेत्रलाई बचाउन दायरा बढाउदै जनचेतना जगाउन चाही के गर्नु पर्ला त?
बीमा क्षेत्र आत्तिहाल्नु पर्ने अवस्था चाहि छैन । जीवन बीमा भनेको फोर्स सेभिङ हो भने निर्जीवन बीमा आर्थिक गतिविधि बढेको हिसाबले हो । जीवन बीमा बचत भए मात्रै गर्ने हो । खानै भएन भने सरेन्डर पनि गर्छ सक्छ । गत वर्षको तुलनामा जीवन बीमामा २० प्रतिशतले वृद्धिदर थियो साथै निर्जीवन बीमातर्फ ३ प्रतिशतको वृद्धि हुन्छ भन्ने अनुमान थियो ।

तर भारतमा पनि लकडाउन भइरहेको र नेपालमा पनि अवस्था गम्भीर भइरहेको हुँदा यो हल हुने सम्भावना अहिले छैन । त्यसैले त्यो वृद्धिदरमा असर पार्छ । अब आजभोलिमा अर्को प्रक्षेपण गर्छौ । यो २० प्रतिशतबाट घटेर ५ प्रतिशतमा झर्छ भन्ने डर त छ ।

यो वर्ष जीवन र निर्जीबनबाट 1खर्ब 15 अर्ब रुपैयाँ प्रिमीयम संकलन हुने अनुमान रहेको । जीवन बीमामा १८ प्रतिशत र निर्जीबनमा २,३ प्रतिशत बढने छ त्यसकारण आत्तिनु पर्ने देखिदैन नि ।

० अत्यमा केही भन्न छ त ?
यो समय राज्यले गरेको निर्देश्न पालना गरौं । कोरोना बीमा गराई सुरक्षीत रहौं । धैर्यधारण गरौं, यो अवसरलाई उत्पादनमुलक क्षेत्रमा लगाऔं । कति पनि निराश नबनौं ।