नेपालको २८ वटै वाणिज्य बैंकहरुले वित्तिय विवरण सार्वजनिक गरेसंगै बजारमा लगानी योग्य रकमको अभावको चर्चा पनि चुलिदै गएको छ । बैंकको नाफा अबैंमा कमाएर चमत्कार गरेका बैंकहरुले फेरी कर्जाको ब्याजदरको बेसरेट घटाएर चर्को चमत्कार देखाएका छन् ।
बैंकहरुले नाफा कमाउनु र कर्जाको बेसरेट घटाउनु दुबै राम्रो पक्ष हो । यसले बैंकमा ग्राहकहरुलाई फाइदा पनि हुन्छ । तर बेसरेट घटाउने कर्जाको ब्याजदर चाँहि नघटाउने हो भने वाणिज्य बैंकहरुले बेस रेट घटाउनेको कुनै अर्थ रहदैन । राष्ट्र बैंकले यसतर्फ पनि ध्यान दिन जरुरी छ । बैंकहरुले कर्जाको बेसरेट घट्दा कर्जाको ब्याजदर पनि घटाउदा ग्राहकहरुको बैंक प्रतिको विश्वास पनि बढ्ने देखिन्छ ।
कतिपय बैंकले ग्राहक हेरेर बेस रेटमा शून्य प्रतिशतदेखि ५ प्रतिशतसम्म प्रिमियम थप्न सक्छन् । तर, सरकारले ल्याएको विभिन्न किसिमका सहुलियत कर्जामा भने बेस रेटमाथि बढीमा २ प्रतिशत मात्रै प्रिमियम जोड्न पाउने व्यवस्था छ ।
गत आर्थिक वर्ष ०७५र७६ मा बैंकहरुको बेस रेट औसत ९.५५ प्रतिशतमा झरेको छ । यो अघिल्लो आव ०७४र७५ को तुलनामा करिब १ प्रतिशतले न्यून हो । अघिल्लो आवमा औसत बेस रेट १०.४२ प्रतिशत रहेको थियो ।
मुनाफा आर्जनमा पहिलो नम्बरमा देखिएको सरकारी स्वामित्वको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकले सबैभन्दा कम बेस रेट कायम गरेको छ । यस बैंकको अघिल्लो आर्थिक वर्षमा ६.२० प्रतिशत बेस रेट रहेको थियो । यसलाई घटाएर बैंकले ५.५० प्रतिशतमा झारेको छ ।
कम बेस रेटको सूचीमा सरकारी लगानीकै अर्को बैंक देखिएको छ । मुलुककै सबैभन्दा जेठो बैंक नेपाल बैंक दोस्रो स्थानमा छ । तर यसको बेस रेट स्थिर छ । अघिल्लो आवमा ७.०३ प्रतिशत थियो भने गत आवमा पनि यत्ति नै छ ।
सरकारको धेरै लगानी रहेको कृषि विकास बैंक भने बेस रेटमा लोभी देखिएको छ । निजी क्षेत्रका कुमारी बैंक, सिभिल बैंक र सेञ्चुरी कमर्सियल बैंकबाहेक सबैको बेस रेट कृषि विकास बैंकको भन्दा कम रहेको छ ।
निजी क्षेत्रको लगानी रहेका बैंकहरु मध्येमा स्टाण्डर्ड चार्टड बैंकको सबैभन्दा कम बेस रेट छ । विदेशी लगानी रहेको यस बैंकको ७.६३ प्रतिशत बेस रेट रहेको छ जबकि, अघिल्लो आर्थिक वर्ष बेस रेट ७.८७ प्रतिशत थियो ।
समग्रमा चौथो र निजी क्षेत्रमा दोस्रो स्थानमा देखिएको नविलको बेस रेट भने वृद्धि भएको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षमा ७.७८ प्रतिशत रहेको नविलको बेस रेट गत आर्थिक वर्षमा ८.०९ प्रतिशत पुगेको हो ।
नविलपछि एभरेष्ट बैंक देखिएको छ । एभरेष्ट बैंकले बेस रेट घटाएर ८.१२ प्रतिशतमा ल्याएको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षमा एभरेष्टको ८.४५ प्रतिशत बेस रेट थियो ।
बेस रेट उच्च हुनेमा सेञ्चुरी कमर्सियल बैंक र सिभिल बैंक देखिएका छन् । यी दुवै बैंकको बेस रेट ११ प्रतिशतभन्दा माथि छ । बेस रेट उच्च भए पनि दुवै बैंकहरूले घटाउने प्रयास भने गरेको देखिन्छ ।
दुवै बैंकले आर्थिक वर्ष ०७४र७५ को तुलनामा आर्थिक वर्ष ०७५र७६ मा बेस रेट घटाएका छन् । अघिल्लो आर्थिक वर्षमा सेञ्चुरीको बेस रेट १२.०८ प्रतिशत थियो । यसलाई घटाएर सेञ्चुरीले ११.२९ प्रतिशतमा झारेको छ ।
