चालु आर्थिक वर्षको बजेटले व्यवस्था गरे बमोजिम किसानलाई उपलब्ध गराउने भनिएको ‘किसान क्रेडिट कार्ड’ को तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको छ । कृषि विकास बैंकले बजेटपछि थालनी गरेको यो कार्डको प्राविधिक पक्षको काम सम्पन्न भएको बैंकले जानकारी दिएको छ ।
कार्ड छाप्न प्रक्रिया अघि बढाएको र कार्यविधि तयार भएपछि किसान क्रेडिट कार्ड वितरण प्रक्रिया अघि बढ्ने कृषि विकास बैंकका प्रवक्ता एवम् कम्पनी सचिव हिमलाल पौडेलले जानकारी दिए । ‘यदि कोभिडको महामारी नबढेको भए अहिलेसम्म कार्ड वितरण प्रक्रिया अघि बढी सक्ने थियो,’ उनले भने ‘हाम्रो तयारी अबको १ महिनामा किसानलाई सो कार्ड वितरण गर्ने हो ।’
कोभिडले अबका दिनमा लिने प्रकोपलाई हेरेर कार्ड वितरण प्रक्रिया अघि बढाउने बैंकले तयारी गरेको छ । ‘यति उति भन्दा पनि बजार माग र आवश्यकता अनुसार हामी यो कार्डको व्यवस्थापन गर्छौ,’ उनले थपे ‘कार्यविधि तयार गरेर किसानलाई ‘किसान क्रेडिट कार्ड’ वितरण गर्ने योजना कृषि विकास बैंकले बनाएको छ ।’ स्थिति अनुकूल हुनु पर्यो, यदि कोभिडको प्रकोप नबढेको भए हामीले यति खेरा किसान क्रेडिट कार्ड वितरण गरिसक्ने थियौं ।’
किसानलाई वितरण गर्न लागिएको क्रेडिट कार्ड सर्वसाधारणले प्रयोग गरिरहेको एटीएम र भिसा कार्डकै आकारमा भएपनि क्यूआर कोडमा आधारित हुने हुनेछ । एटीएम बुथमा नचल्ने यो कार्डले सुरुवाती चरणमा कृषि विकास बैंकबाट लिएको ऋणको थप किस्ता झिक्न चेक बोकेर बैंकसम्म किसान धाउनुपर्ने बाध्यताको अन्त्य गर्नेछ । साथै बैंकले नगद भुक्तानी प्रदायक गाउँ स्तरमा खडा गर्ने र सोहीमार्फत किसानले कृषि कर्मका लागि चाहिएका बेला नगद लिनसक्ने व्यवस्था किसान क्रेडिट कार्डमार्फत हुने प्रवक्ता पौडेलको भनाइ छ ।
सरकारले चालु आर्थिक वर्षको बजेटमार्फत व्यवसायिक कृषिमा लागेका र कृषि क्षेत्रलाई नै जीविकोपार्जनको मुख्य आधार बनाउनेका लागि सो कार्डको व्यवस्था गर्ने उद्देश्य सहित कृषि विकास बैकलाई सो कार्य सुम्पिएको हो । सो व्यवस्था बमोजिम कृषि विकास बैंकले सो कार्य अघि बढाएको हो ।
कार्यविधिमार्फत क्रेडिट कार्ड कसरी सञ्चालन गर्ने, कस्ता ग्राहकलाई दिने, ग्राहक पहिचान कसरी गर्ने, खाता भएकालाई मात्रै दिने कि नभएकालाई पनि दिनेलगायतका विषयमा आवश्यक व्यवस्था गरिएपछि सुरु गर्न लागिएको उनले बताए ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले पनि आर्थिक वर्ष २०७७/७८ को मौद्रिक नीतिमा किसानले पैसा नभएका बेलामा पनि सहजै मल, बीउ, कृषि औजारलगायत सामग्री खरिद गर्न सहजता प्रदान गर्न ‘किसान क्रेडिट कार्ड’को व्यवस्था गर्ने भनिएको छ । कृषि विकास मन्त्रालयले समेत आफ्नो नीति तथा कार्यक्रममा समेत उल्लेख गरेको किसान क्रेडिट कार्ड कार्यान्वयन गर्न नेपाल राष्ट्र बैैंकले कृषि विकास बैंकलाई सुम्पेको छ ।
किसान क्रेडिट कार्ड बनेपछि स–साना कृषि कामका लागि चाहिने थोरै रकम निकाल्न कृषक बैंकसम्म पुग्नुपर्दैन । हरेक गाउँमा पैसा होल्ड गर्ने तथा पैसा खेलाउने मान्छेलाई बैंकले भुक्तानी प्रदायक तोक्ने भएका कारण बैंकभन्दा टाढा हुँदा पनि कृषकले आफ्नो कृषि कार्य सहजै अगाडि बढाउने सक्नेछन् ।
किसान क्रेडिट कार्डले किसानलाई उत्पादन, पुँजी र बीउ तथा उत्पादनका साधनदेखि बजारसम्म जोड्ने आपूर्ति शृंखला निर्माण हुने बैंकले जनाएको छ । बैंकले निर्माण गरिरहेको सफ्टवेयरमा किसानले लिएको ऋण, सरकारबाट पाएको अनुदान, आफ्नो कृषि उत्पादनको अवस्था, कृषि औजार उपलब्धता, उत्पादनको बजारीकरण र मूल्यसमेतको सूचना समेत प्राप्त गर्नसक्ने छनु् । कृषि उत्पादनको समग्र चक्रसहित किसानलाई बजार र कृषिसँग सम्बन्धित सबै निकायसँग जोड्ने सुविधासहितको सफ्टवेयर नै किसान क्रेडिट कार्डको विशेषता भएको होे ।
कृषि विकास बैंकबाट कृषि कर्जा लिएपछि ऋणको प्रकृतिअनुसार केही रकम किसानले पहिल्यै लैजान्छन् । त्यसपछि कृषि कर्मको अर्को चरणका लागि चाहिने पैसा लिन किसान चेक बोकेर पुनः बैंकको शाखासम्म पुग्नुपर्ने झन्झटबाट क्रेडिट कार्ड बोक्ने किसान मुक्त हुने छन् ।
क्रेडिट कार्डवाहेक कृषकलाई पैसा चाहिएको सूचना बैंकले पाएपछि आफूले तोकेको भुक्तानी प्रयोगकर्तालाई एकपटकका लागि प्रयोग हुने युजर आईडी र पासवर्ड उपलब्ध गराउँछ र सोही आधारमा भुक्तानी प्रदायकले किसानलाई रकम उपलब्ध गराउने छ ।
निजी बैंक सरकारीभन्दा अगाडि
किसानको समृद्धि तथा व्यवसायिक किसानलाई प्राथमिकतामा रोखेर पछिल्लो समय निजी बैंकहरूले पनि किसान क्रेडिट कार्ड सञ्चालनमा ल्याउन थालेका छन् । केही समय अगाडि सिभिल बैंकले ‘किसान समृद्धि कार्ड’को सुविधा सञ्चालनमा ल्याएको छ भने मेगा बैंकले व्यवसायिक किसानलाई प्राथमिकतामा राखेर ‘मेगा किसान कार्ड’ सहितको ‘मेगा स्मार्ट कृषि’ सेवा सुरु गरेको छ ।
सरकारको कृषि क्षेत्रलाई प्रोत्साहन गर्ने नीतिअनुरूप सम्पूर्ण कृषकको समृद्धिका लागि बैंकहरूले क्रेडिट कार्ड सेवाको सुरुवात गरेका हुन् । कुनै पनि कृषि पेशामा आबद्ध ग्राहकलाई लक्षित गरी ल्याइएको सेवाबाट कृषि कार्यबाट प्राप्त हुने आम्दानीलाई नियमित रूपमा बचत गर्दै जाने तथा आवश्यक परेको बखतमा उक्त बचत रकम झिक्ने र नपुग भएमा सोही खाताबाट कर्जाका थप रकम पनि सहजै झिक्न सकिने व्यवस्था सहित बैंकहरूले सो सेवा शुरु गरेका हुन्
