नेपालमा भएको २ दिने जेन्जी आन्दोलनले दक्षिण कोरिया र युएई जस्ता मुलुकले कामदार र भिजिट भिषा बन्द गरेका छन् भन्दा अब चाहि फरक पर्दैन । जेन्जी आन्दोलनसंगै लगानी वातावरणमा राजनीतिक स्थिरताको महत्व सर्वविदित छ । जेनजी आन्दोलनले देखाएको प्रमुख चुनौती नै यही हो । आन्दोलनपश्चात पुराना पार्टी र नयाँ नेतृत्वबीच सत्ता संघर्ष बढेको छ । संविधान संशोधन र निर्वाचन प्रक्रियामा अन्योल देखिएको छ । भन्दा अब फरक पर्दैन ।

नीति निरन्तरता नभएकाले लगानीकर्ताले दीर्घकालीन योजनामा प्रतिबद्ध हुन सकेका छैनन् । विदेशी रोजगारमा निर्भरता र लगानी संकट नेपालको अर्थतन्त्र रेमिट्यान्समा निर्भर छ । तर नेपालमा जेनजी आन्दोलनका कारण संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई) ले नेपाली नागरिकका लागि वर्किङ (कामदार) भिसासहित भिजिट भिसा पनि बन्द गरेको देखिन्छ । गत सोमबारदेखि लागू भएको निर्णयअनुसार नेपाली नागरिकका नयाँ भिसा आवेदन स्वीकृत नहुने देखिन्छ । यूएईले नेपालमा हालसालै भएको जेन–जी आन्दोलनका क्रममा तोडफोड, आगजनी, लुटपाटका घटना र ठूलो संख्यामा कैदी भागेको घटनापछि सुरक्षा चासो बढाएको र त्यसैको कारण भिसा रोकिएको जनाइएको छ । पछिल्लो समय नेपाली नागरिकहरू सबैभन्दा बढी भिजिट भिसामा यूएई गइरहेका थिए ।

दुबईस्थित विभिन्न कम्पनीहरूले नेपालीका लागि भिसा आवेदन टाइपिङ नै गर्न नपाइने अवस्था आएको र पहिले टाइप भएका भिसा समेत रद्द हुन थालेको देखिन्छ । एक सुरक्षा कम्पनीले आफ्ना सेक्युरिटी गार्डका लागि पेश भएका भिसा अस्वीकृत भएको जनाएको छ । एक वेयर हाउस कम्पनीका पीआरओले २५ जना नेपाली श्रमिकका लागि आवेदन दर्ता गरिए पनि सबै भिसा अस्वीकृत भएको बताएका छन् । यूएई इमिग्रेशनले बाहिरी मुलुक (नेपाल) बाट हालिने नयाँ भिसा रोकिदिएको पुष्टि भएको छ । भन्दा अब फरक पर्दैन । कोरियामा ई–७ भिसामार्फत सीपयुक्त नेपाली कामदार पठाउने बाटो पनि बन्द भएको छ । वैदेशिक रोजगार विभागले मंगलबार सूचना जारी गर्दै गणतन्त्र कोरियामा सीपयुक्त श्रमिक पठाउनेसम्बन्धी कार्यविधि, २०८० हाल कार्यान्वयन नगर्ने निर्णय भएको जनाएको हो । मन्त्रालयको निर्देशनअनुसार ई–७ भिसामा कोरिया जाने प्रक्रिया तत्काल रोकिएको हो । भन्दा फरक पर्दैन ।

हाल नेपाली श्रमिकहरू रोजगार अनुमति प्रणाली (ईपीएस) मार्फत मात्र कोरिया जान सक्नेछन् । यसैबीच रोकिएका देशबाट अन्य देशमा अब नोपलमा आन्तरिक लगानी कमजोर हुँदा वैदेशिक रोजगारी अझै बढ्ने देखिन्छ । जेनजी आन्दोलनपछिको अविश्वासले धेरै युवाले देशभित्र भविष्य छैन भन्ने धारणा बनाएको देखिन्छ । वैदेशिक रोजगारबाट आउने रेमिट्यान्सले तत्काल खपत धाने पनि, दीर्घकालमा उत्पादनशील लगानीमा कमी ल्याउँछ । यसरी, आन्तरिक लगानी कमजोर हुँदा विदेश पलायन अझै बढ्ने देखिन्छ । लगानी वातावरण पुनः सुधार्न सरकारले र नीतिनिर्माताले तुरुन्तै केही कदम चाल्नु आजको आवश्यकता हो । यद्यपि परिस्थिति चुनौतीपूर्ण छ, नेपालमा लगानीको सम्भावना अझै बलियो छ । जलविद्युत, पर्यटन, सूचना प्रविधि र कृषि क्षेत्रमा लगानी अवसर विशाल छन् ।

भारत र चीन जस्ता दुई ठूला बजारको बीचमा रहेको भौगोलिक स्थिति नेपाललाई लाभकारी बनाउँछ । यदि राजनीतिक स्थिरता कायम गर्न सकियो भने, नेपाल अझै आकर्षक लगानी गन्तव्य बन्न सक्छ । भन्दा अन्यथा नहोला । समस्या धेरै छन्, तर सम्भावना पनि त्यत्तिकै देखिन्छ । सरकार र निजी क्षेत्र मिलेर विश्वास निर्माण गर्न सके, नेपालमा लगानी फेरि आउने प्रस्टै देखिन्छ । जेनजी आन्दोलनपश्चात नेपालको लगानी वातावरण गम्भीर संकटमा परेको छ । आन्तरिक उद्योगीको निराशा, अन्तर्राष्ट्रिय लगानीकर्ताको अविश्वास, बैंकिङ क्षेत्रमा आएको दबाब, राजनीतिक अस्थिरता–यी सबैले लगानीमैत्री वातावरणलाई कमजोर बनाएको भन्दा चाहि फरक पर्दैन । तर चुनौतीसँगै अवसर पनि छन् । पारदर्शी शासन, स्थिर नीति र सुरक्षा सुनिश्चित गर्न सके, नेपालले फेरि लगानी आकर्षण गर्ने क्षमता राख्छ । अन्यथा, पूँजी पलायन, उद्योग बन्द र रोजगार अभावका कारण मुलुक अझै आर्थिक संकटतर्फ धकेलिन निश्चित देखिन्छ । सचेत भया ।